Tez Koleksiyonu
https://hdl.handle.net/11421/2467
Thesis Collection2024-03-29T11:21:33ZPilotların çalışma koşullarına ilişkin algılarının tükenmişlik üzerine etkisi
https://hdl.handle.net/11421/27149
Pilotların çalışma koşullarına ilişkin algılarının tükenmişlik üzerine etkisi
Yönt, Mehmet
Günümüzün hızla değişen ve gelişen koşulları bağlamında havayolu işletmelerindeki çalışma koşullarının, özellikle pilotların sağlığı, güvenliği ve tükenmişliklerine etkileri açısından değerlendirilmesi ayrı bir anlam taşımaktadır. Ancak literatür incelendiğinde, Türkiye’de Sivil Havacılık İşletmelerinde Çalışan “Pilotların Çalışma Koşullarına İlişkin Algılarının Tükenmişlik Üzerine Etkisi” araştırma ile ilgili ilişkinin saptanmasına yönelik çalışmaların dikkat çekici biçimde sınırlı olduğu görülür.
Bu araştırma, Türkiye’de faaliyet gösteren sivil havayolu işletmelerinde çalışan pilotların çalışma koşulları ile tükenmişleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yöneliktir. Pilotların çalışma koşullarının iyileştirilmesine dönük koruyucu politikaların hayata geçirilebilmesi ve pilotların çalışma koşulları ile tükenmişlikleri bağlamında yaşadıkları sorunlara yönelik farkındalığın arttırılabilmesi amaçlanmıştır.
Türkiye’de 2021 yılı verilerine göre sivil havacılık işletmelerinde faaliyet gösteren 10 havayolu işletmesinde çalışan 7.054 pilot oluşturmaktadır. Örnekleminin en az 364 olması gerektiğinden basit örneklem yöntemi ile 403 pilota anket uygulanmıştır.
Bu araştırma kapsamına dahil edilen pilotların demografik özelliklerinin saptanması için nicel veri toplama tekniği olan anketten ve pilotların çalışma koşulları algısı ile tükenmişliklerinin saptanması için ise nitel veri toplama tekniği olan ölçeklerden yararlanılmıştır. Araştırmada nitel ve nicel veri toplama tekniklerinin bir arada kullanıldığı karma yöntem kullanılmıştır.
Pilotların çalışma koşulları algısının saptanmasına yönelik araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacı ve danışmanı tarafından geliştirilen “Pilotların Çalışma
iv
Koşulları Algısı Ölçeği” (PÇKAÖ)’nden yararlanılmıştır. Pilotların tükenmişliklerinin saptanması için ise “Maslach Tükenmişlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen anket ile birlikte Pilotların Çalışma Koşulları Algısı Ölçeği ile Maslcah Tükenmişlik Ölçeği örneklemdeki pilotlara uygulanmıştır.
Sonuç olarak araştırma ile elde edilen bulguların pilotlarda tükenmişliği azaltıcı önlemlerin alınmasına, pilotların çalışma koşullarının iyileştirilmesine ve yaşam kalitelerinin artırılmasına dönük politika ve uygulamaların hayata geçirilmesi bakımından yön vereceği düşünülmektedir.
2022-01-01T00:00:00ZTürk havayolu sektöründe kurumsal sosyal sorumluluk : "yeni kurumsal kuram" temelli bir yaklaşım
https://hdl.handle.net/11421/26209
Türk havayolu sektöründe kurumsal sosyal sorumluluk : "yeni kurumsal kuram" temelli bir yaklaşım
Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'deki havayolu örgütlerinde kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin yayılım nedenini ve benimsenme biçimini ortaya koymaktır. Araştırmada, bu amaca ulaşmak için yeni kurumsal kuramın temel varsayımlarından faydalanılmaktadır. Araştırma alanını Türkiye'de faaliyet gösteren 8 havayolu örgütü oluşturmaktadır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup, birincil ve ikincil verilerden yararlanılmıştır. Tüm veriler, tümevarımsal yöntemle NVivo 12 programıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, bu örgütlerce gerçekleştirilen yasal boyuttaki sorumlulukların; devlet mantığıyla, düzenleyici kurumsal baskılarla, faydacı meşruiyet arayışıyla gerçekleştirildiği ve bu uygulamalar arasında zorlayıcı eşbiçimliliğin olduğu tespit edilmiştir. Etik boyuttaki sorumlulukların; profesyonel mantıkla, normatif kurumsal baskılarla, ahlaki meşruiyet arayışıyla gerçekleştirildiği ve bu uygulamalar arasında normatif eşbiçimliliğin olduğu tespit edilmiştir. Gönüllülük boyutundaki sorumlulukların; piyasa ve toplum mantığıyla hareket ettiği fakat piyasa mantığının burada baskın kurumsal mantık olarak rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu faaliyetler düzenleyici kurumsal baskılarla ve faydacı meşruiyet arayışıyla gerçekleştirilmekte, örgütlerce kurumsal iletişim ve pazarlama iletişimi aracı olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle "gönüllülük" kavramının gerçeği yansıtmayan bir mit olarak kullanılan, seromonik bir anlam ifade eden, törensel biçimde benimsenen bir anlam taşıdığı ortaya çıkmıştır.
2019-01-01T00:00:00ZAşırı yorgunluk risk yönetiminin havayolu şirketlerinde uygulamasının değerlendirilmesi ve ekip atama problemine etkilerinin modellenmesi
https://hdl.handle.net/11421/25996
Aşırı yorgunluk risk yönetiminin havayolu şirketlerinde uygulamasının değerlendirilmesi ve ekip atama problemine etkilerinin modellenmesi
Dünyadaki en güvenli ulaşım hizmetlerinden birini sağlayan havacılık endüstrisinde uçuş emniyetine etki edebilecek riskler etkin bir şekilde yönetilmelidir. 7/24 işleyen bir endüstride çeşitli şekillerde insan performansını düşürerek tehlikeli olaylara veya kazalara neden olabilecek risklerden biri aşırı yorgunluktur ve iyi yönetilmesi gerekmektedir. Son yıllarda, aşırı yorgunluk ile ilgili kazanımları, emniyet ve risk yönetimi süreçleriyle birleştirerek, "Aşırı Yorgunluk Risk Yönetim Sistemi" kavramı oluşturulmuştur. Uçuş emniyeti ve maliyetler açısından havacılık sektöründe büyük öneme sahip diğer bir konu, etkin ekip planlamasıdır. Ekip çizelgeleme modelinde kısıtlarının fazlalığı, çözüme ayrılacak zamanın yetersizliği nedeniyle bu problemlerin çözümünde matematiksel modellerin kullanılması kaçınılmazdır. Havacılık kazalarının %70'den fazlasının insan hatasından kaynaklandığı ve aşırı yorgunluğun insan hatası ile doğrudan ilişkili olduğu göz önüne alındığında, havacılık operasyonlarında ekip atama modellerine Aşırı Yorgunluk Risk Yönetiminin dahil edilmesi büyük öneme sahiptir. Üç aşamadan oluşan bu tez çalışmasının ilk bölümünde havacılık organizasyonlarında risk yönetiminin unsurları ve öneminden bahsedilmiştir. İkinci bölümde aşırı yorgunluk tanımı, takibi, neden ve etkileri ile aşırı yorgunluk risk yönetiminin unsurları hem literatürde kapsandığı şekilde, hem de Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı ve Avrupa Sivil Havacılık Emniyet Ajansı regülasyonları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Akademik çalışmalar ve regülasyon kıyaslamasına da yer verilerek hem havayollarındaki uygulamalara, hem de literatür çalışmalarına ışık tutulması hedeflenmiştir. Üçüncü ve son bölümde yer verilen literatür taramasında bu güne kadar çalışılan ekip atama problemlerinde aşırı yorgunluk unsurlarına yer verilmediği saptanmıştır. Bu kapsamda ekip atama problemine havacılıkta aşırı yorgunluk unsurlarının eklendiği, çıktıları farklı bir ölçeğe ihtiyaç duymadan değerlendirilebilen bir matematiksel model geliştirilmiştir. Böylelikle havayolu yöneticisinin gerekli ilave ekip sayısını kolaylıkla belirleyebilmesi, ekibin yorgunluk seviyesini değerlendirerek uçuş emniyetini arttırması hedeflenmiştir. Bir başka deyişle geliştirilen model ile aşırı yorgunluk riskinin hem pratik hem de ekonomik bir şekilde yönetilmesi amaçlanmıştır. Üçüncü bölümün sonunda ise örnek havayolu işletmesinden alınan veri setinin geliştirilen modele girişi yapılmış ve uçuş ekibinin uçuş saatleri ile hissedilen aşırı yorgunluk değerlerinin kıyaslamasına yer verilmiştir.
2020-01-01T00:00:00ZPerformans değerleme uygulamaları ve çalışma koşullarının kabin görevlileri emniyetli davranışı üzerindeki etkileri
https://hdl.handle.net/11421/25995
Performans değerleme uygulamaları ve çalışma koşullarının kabin görevlileri emniyetli davranışı üzerindeki etkileri
Bu çalışmada Türkiye'nin çeşitli havayolu işletmelerinde aktif olarak kabin memuru, kabin amiri ve purser olarak görev alan bireylerin performans değerleme uygulamaları, çalışma koşullarına dair algı ve tutumları, uçuş emniyetine yönelik yaklaşımları ve örgütsel adaletin dağıtım boyutu hakkındaki çıkarımları hakkında tespitlerin yapılması ve uçuş emniyetini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini genel merkezi Türkiye'de bulunan havayolu işletmelerinden kabin memuru, kabin amiri veya purser görevlerini aktif olarak icra eden kabin görevlileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem hacmi 500 kişi olarak belirlenmiştir. Örneklem hacminin hesaplanması sonucunda elde edilen 500 bireyi belirlemek için öncelikle araştırmanın evreninde yer alan havayolu şirketlerinde görev yapan kabin ekibi personelinin (kabin memuru, kabin amiri, purser) toplam sayıları oranında olacak biçimde tabakalı örneklem seçimi yapılmış ve örneklem grubuna havayolu şirketlerinin evrendeki temsil oranına göre personel örnekleme dahil edilmesine çaba gösterilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçekler araştırmacı tarafından gerekli şartlar yerine getirilerek geliştirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemleri dahilinde olan veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizi için SPSS 20 ve AMOS paket programları kullanılmıştır. Araştırmaya katılım gösteren kabin ekibi personeline ait demografik, fiziksel çalışma koşulları ve performans değerlendirme süreçlerine ait özelliklerin dağılımları yüzde ve frekans ile gösterilmiştir. Araştırmada geliştirilen ölçeklerin süreçlerinde güvenirlik analizinden, açımlayıcı faktör analizinden ve doğrulayıcı faktör analizinden yararlanılmıştır. Geçerliliği ve güvenirliliği sağlanan ölçeklerin katılımcılara uygulanmasının ardından elde edilen verilerin tekrar geçerliliği ve güvenirliği için Cronbach Alpha Güvenirlik katsayısından ve Açımlayıcı Faktör Analizi metodundan faydalanılmıştır. Ölçeklerden elde edilen verilere ait ortalama ve standart sapma değerleri çalışmada belirtilmiştir. Ölçeklerden ve alt boyutlarından alınan puanların kabin ekibi personelinin çeşitli özelliklerine ve niteliklerine göre farklılaşma durumlarının analizinde parametrik testler kullanılmıştır. İki gruba sahip olan cinsiyet, medeni durum vb. değişkenlere göre ölçeklerden ve alt boyutlarından alınan puanların farklılaşma durumları bağımsız örneklemeler için t-testi ile incelenmiştir. Üç ve üçten fazla gruba sahip olan yaş, aylık gelir durumu ve benzeri değişkenlere göre ölçeklerden ve alt boyutlardan alınan puanların farklılaşma durumları tek yönlü varyans analizi ile araştırılmıştır. Araştırmanın modelinin test edilmesinde ise yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde %95 güven aralığı referans alınmıştır. Sonuç olarak; kabin görevlilerinin performans değerleme uygulamaları algılarının uçuş emniyeti tutumları üzerinde örgütsel adalet dağıtım boyutunun dolaylı etkisinin olduğu görülmüştür. Kabin görevlilerinin örgütsel adalet algılarının uçuş emniyeti tutumları üzerindeki etkisi kabul edilmiştir. Kabin görevlilerinin performans değerleme ve fiziki çalışma koşulları uygulamalarının uçuş emniyeti tutumları üzerindeki etkisi reddedilmiştir. Ayrıca, literatüre geçerliliği ve güvenirliği sağlanmış, kabin ekibi personeline uygulanabilecek dört adet ölçek ("Performans Uygulamalarına İlişkin Algı Ölçeği", " Fiziksel Çalışma Koşullarına İlişkin Algı Ölçeği", "Uçuş Emniyeti Tutumu Ölçeği" ve " Örgütsel Adalet Dağıtım Boyutu Algısı Ölçeği") kazandırılmıştır.
2020-01-01T00:00:00Z