Doktora
https://hdl.handle.net/11421/2508
PhD2024-03-29T09:01:28ZUçaklarda kullanılan gaz türbinli motorların ekserjoekonomik analizi
https://hdl.handle.net/11421/6446
Uçaklarda kullanılan gaz türbinli motorların ekserjoekonomik analizi
Turgut, Enis Turhan
Ekserji analizi, ısıl sistemlerin tasarım, modelleme ve performans değerlendirmesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu tezde, uçaklarda kullanılan yüksek by-pass oranlı bir turbofan motorunun detaylı ekserjoekonomik analizi yapılmıştır. İncelenen turbofan motoru, 1 kademe fan, 3 ve 14 kademe düşük ve yüksek basınç kompresörü, halka tipi yanma odası, 2 kademe yüksek basınç türbini ve 4 kademe alçak basınç türbininden oluşmaktadır. Bu türden bir uçak motorunun 10,670 m irtifadaki itki ve özgül yakıt tüketimi sırasıyla 48.04 kN ve 63 kg/hkN'dur. Ekserji verimleri, fan itkisi (36.03 kN) için % 40.19 ve egzoz itkisi (12.01 kN) için % 15.68 şeklinde hesaplanmıştır. Ekserji yıkımının en yüksek olduğu iki eleman 14.75 MW ile yanma odasıve 2.77 MW ile fan olmuştur. Ürün ekserji faktörü, izafi ekserji farkı ve özgül itki maliyeti olarak adlandırılan üç yeni parametre geliştirilmiştir. Fan ve egzoz lülelerindeki STC değerleri sırasıyla 139.01 $/hkN ve 306.44 $/hkN olarak bulunmuştur. Geliştirilen üç parametre arasından özellikle STC'nin hem enerji hem de ekserji açısından uçak gaz türbinli motorların karşılaştırılması ve sınıflandırılmasında özgül yakıt tüketimini yerine kullanılabileceği beklenmektedir.
Tez (doktora) - Anadolu Üniversitesi; Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivil Havacılık Anabilim Dalı; Kayıt no: 456891
2007-01-01T00:00:00ZPiston-prop uçak motorlarında ekserjoekonomik çevresel optimizasyon
https://hdl.handle.net/11421/6461
Piston-prop uçak motorlarında ekserjoekonomik çevresel optimizasyon
Altuntaş, Önder
Isıl sistemlerin optimum çalışma koşullarının belirlenmesi, enerjinin verimli kullanılması açısından büyük bir önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra, ekonomik ve çevresel etkilerinin değerlendirilmesi de önemli bir rol oynamaktadır. Bu tezde, 4-zamanlı, hava soğutmalı, 4-silindirli ve doğal emişli bir piston-prop uçak motoruna, iniş kalkış fazı (LTO) ve 1 saatlik düz uçuş için ekserjoekonomik ve ekserjoçevresel analiz yöntemleri uygulanmıştır. Ayrıca belirlenen kriterdeki optimum düz uçuş şartları için ekserjoekonomik çevresel optimizasyon gerçekleştirilmiştir.
Tez (doktora) - Anadolu Üniversitesi; Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivil Havacılık Anabilim Dalı; Kayıt no: 241417
2011-01-01T00:00:00ZTaktik hava trafik akış ve kapasite yönetimi için bir optimizasyon modeli
https://hdl.handle.net/11421/6467
Taktik hava trafik akış ve kapasite yönetimi için bir optimizasyon modeli
Özgür, Metin
Bu çalışmada taktik hava trafik akış ve kapasite yönetimi için bir optimizasyon modeli önerilmiştir. Çalışmada kullanılan model, uçak çatışmalarını önlemek ve aşırı talepten dolayı havaalanı kapasitelerinin aşılmasını engellemek için uçak kalkış zamanlarını düzenlemektedir. Çatışma ölçütü olarak hava trafik kontrol prosedürel ayırma minimalarının kullanılması modeli özgün kılmaktadır. Model örnek bir hava sahası, havaalanı kapasiteleri ve uçuş planlarından oluşan senaryo üzerinden test edilip, bir matematiksel modelleme ve optimizasyon yazılımı kullanılarak çözülmüştür. Bu çalışmadaki modelin aksine, çatışmaların uçakların kalkışından önceki planlama aşamasında önlenmediği durumlarda, daha riskli ve maliyetli olan hava trafik kontrol önlemlerine duyulan gereksinimin ne kadar artacağı, model çözüm sonuçlarından elde edilen gecikme sürelerinden anlaşılmaktadır. Akışlar planlanırken standart prosedürel ayırma minimalarına dayalı çatışmaların dikkate alınması ve uçakların yerde bekletildiği standart ATFCM tratejisinin tercih edilmesi, modelin güncel ATFCM sistemine uyarlanmasını kolaylaştıran unsurlardır. Geliştirilen bu model, özellikle gözetim sistemi olmayan hava sahalarındaki hava trafik akışlarının planlanması için uygun görülmektedir.
Tez (doktora) - Anadolu Üniversitesi; Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivil Havacılık Anabilim Dalı; Kayıt no: 687121
2013-01-01T00:00:00ZUçak bakım planlamasının en iyilenmesine yönelik bir karar destek tasarımı
https://hdl.handle.net/11421/6445
Uçak bakım planlamasının en iyilenmesine yönelik bir karar destek tasarımı
Orhan, İlkay
Dünya havacılık sektörü son 5 yılda dünyada %5 büyürken Türk Sivil Havacılık sektörü %30 büyümüştür. Bu hızlı büyüme rekabet ve fırsatları da yanısıra getirmiştir. Sivil havacılık sektöründe etkili bir rekabet etkin bir filo yönetimi ile mümkündür. Filo yönetiminin en önemli işlevlerinden ikisi uçakların rotalarının belirlenmesi ve bakımlarının planlanmasıdır. Uçakların rotalarının belirlenmesi yani rotalamanın uçakların havada kalış sürelerini belirleyici olması, öte yandan, uçak bakım maliyetlerinin direkt işletme maliyetlerinin %18-23'ünü oluşturuyor olması göz önüne alındığında, bu iki problemin bütünleşik çözümlenmesi ile yakalanabilecek fırsatların havayollarının rekabet gücünü olumlu etkileyeceği açıktır. Her iki problemi ayrı ayrı inceleyen çalışmalar olmasına karşın iki problemi birlikte ele alan az sayıda çalışma mevcuttur. Bu çalışmada uçak rotalarının belirlenmesi yani rotalama probleminin bakım gereksinimleri ile birlikte ele alınması, böylece uçakların etkin kullanımının yanısıra bakım maliyetlerinin enküçüklenmesi hedeflenmiştir. Belirtilen hedef doğrultusunda, uçakların bakıma girmeden önceki yasal kullanılabilir uçuş zamanlarını da enküçükleyen bütünleşik çok-amaçlı karma tamsayılı doğrusal bir modelleme yaklaşımı önerilmiştir. Yaklaşım, uçuş sayılarını ve/veya sürelerini de karar vericinin öncelikleri doğrultusunda dengelemekte, böylece uçak kullanım oranlan ve bakım maliyetlerinin olabildiğince eşit tutulmasını sağlamaktadır. Uçakların günlük uçuş sayı ve sürelerinin dengelenmesi, mürettebat çizelgeleme problemlerinde karşılaşılabilecek bazı güçlükleri ortadan kaldırmaktadır. Önerilen yaklaşım karar vericiye hedefleri doğrultusunda önceliklerini güncelleme ve karşılıklı etkileşimli olarak yeniden-belirleme olanağı sunan bir karar destek sistemidir. Yaklaşımın geçerliliğinin sınanması aşamasında, iki havayolu işletmesinin gerçek verilerinden yararlanılarak oluşturulan problemler, CPLEX/GAMS karma tamsayılı doğrusal program çözücü yazılımıkullanılarak çözülmüş ve sonuçlar yorumlanmıştır.
Tez (doktora) - Anadolu Üniversitesi; Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivil Havacılık Anabilim Dalı; Kayıt no: 456882
2007-01-01T00:00:00Z