Heinrich Friedrich von Diez'in Tepegöz Tercümesinde Yaptığı Yanlışlar"

Abstract

Dede Korkut Destansı Hikâyeleri kendi öz kültürümüzü günümüze yansıtan en önemli kaynak eserlerden biridir. Söz konusu bu destanların günümüze şimdilik aktarılan iki nüshası bulunmaktadır. Bunlardan biri Ettore Rossi'nin Vatikan nüshası diğeri ise Heinrich Friedrich von Diez'in Dresden nüshasıdır. Diez, söz konusu nüshayı, H. 0. Fleischer'in Dresden Kraliyet Kütüphanesinde tespiti akabinde ilk ayrıntılı çalışmayı yapan, bu çalışmayı Berlin kütüphanesine koyan ve Tepegözü Almancaya çeviren kişidir. Diez, 1811 ve 1815 tarihlerinde adına "folio" dediği iki kitap çıkarmıştır. Yaklaşık 1500 sayfadan oluşan eserlerin ilkinde (1811) IX. bölümün 157. sayfasında "Buchdes Oghuz" (Oğuz'un Kitabı) şeklinde tercüme edebileceğimiz yazı yer almaktadır. Söz konusu çalışma 49 sayfadan ibaret olup ilk dokuz sayfasında bilgi aktarılırken kalan kısmında ise 200 söz yer almaktadır. 1815 yılında yayımlanan ikinci kitabında ise iki makale bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 7. bölümün 288-331. sayfalarında yer alan "Buch des Oghuz von Dede Korkut" (Dede Korkut'un 0ğuz Kitabı) şeklinde çevirebileceğimiz çalışmadır. Yine aynı eserde 14. bölümün 399--457. sayfasında yer alan "Der neuendeckte oghuzische Cyklop very/ichen mit dem Homerischen" (Yeni Tespit Edilen Oğuz Cyklop'unun Homer'inki ile Karşılaşılaştırılması" şeklinde tercüme edebileceğimiz eser yer almaktadır. Çevirmiş olduğumuz bu çalışmada iki önemli tespit yapılmaktadır. Bunlardan biri Dede Korkut'un hangi dönemde yaşamış olabileceği diğeri ise Yunan Cyklop'unun Oğuz Tepegöz'ünden esinlendiği hususudur. Bu çalışma özellikle Yunan Mitolojisinde yer alan Cyklop'un yani Yunan Tepegözü ile Oğuz Tepegözünü karşılaştırarak Yunan Cyklop'unun Oğuz Tepegözünden esinlendiği ve bundan kop-- yalandığı sonucunu ortaya çıkartmaktadır. Bu bakımdan söz konusu makalenin Türkçe'ye çevirilmesi milletimiz adına oldukça önem arz etmektedir. Tarihî bir belge niteliğinde olan bu çalışma, Tepegöz'ün kendi öz kültürümüzden doğduğu, orijinal olduğu ve sahip çıkılması gerektiği hususunu da öne çıkarmaktadır.

The Dede Korkut epic stories are one of the most important sources that reflect our own culture on our present day. For now there are two samples of these due epics that have been transferred up today. One of them is the Vatikan Sample by Ettori Rossi and the other one the Dresden Sample by Heinrich Friedrich von Diez.Following H. 0. Fleischer's discovery of the due sample in the Dresden Royal Li-- brary, Diez was the first person doing the first detailed job in taking the sample to the Berlin Library and translating Cgclop into German. Diez published two books he called folio. In the first of the books (1811) that of which consists of about one thousand pages each, there is writing that can he translated as "The Book of 0ghuz" placed on page 757 of chapter IX of the book "Buch des 0ghuz". The due book consists of 49 pages, in which information is given in the first nine pages and 200 sayings placed on the remaining pages. There are two manuscripts placed in the second book of his that was publisched in 7875. The first of them is "Buch des Oghuz von Dede Korkut" that can be translated as "Book of the Oghuz by Dede Korkut" and is placed on pages 288--331 of chapter 7.In the same book on pages 399--457 of chapter 74 writing takes place "Der neuendeckte oghuzische Cyklop verglichen mit dem Homerischen" that can be translated as "The Comparison of the newly found Oghuz Cyklop with that of Homer". There are two important identifications made in this work translated by us. One of them is the identification of the era in which Dede Korkut might have lived and the other is the fact that the Greek Cyclop was inspired by the Cyclop of the Oghuz. In comparing the Cgclop taking place in the Greek Mythology, that is comparing the Greek Cyclop and the Cyclop of the Oghuz, this work reveals the fact that the Greek Cyclop was inspired by the Cyclop of the Oghuz and thus comes to the conclusion that it was copied from this original. From this reason the translation of the due manuscript is of utmost importance concerning our nation. This work that has value as historical script is also putting forward the claim that the (gclop was born out of our own culture, that it is original and that it has to be called our own.