Sınıf Öğretmeni Adaylarının Türkçe Dersinde Demokratik Kültür Bilincini Geliştirmeye İlişkin Görüşleri

Abstract

"Demokrasi için tek bir yol vardır: Eğitim." B.R. Barber (1998, s.232) Bu araştırmanın temel amacı sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe dersinde demokratik kültür bilinci geliştirmeye ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü'nde 2010-2011 öğretim yılı güz döneminde Sınıf Öğretmenliği Programı'na devam eden dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 100 öğretmen adayına değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada, veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen ve sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe dersinde demokratik kültür bilinci geliştirmeye ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlayan açık uçlu sorulardan oluşan bir anket kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının Türkçe dersinde demokratik kültür bilinci geliştirmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesine yönelik elde edilen veriler betimsel olarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının demokrasiyi çoğunlukla "kişilerin hak ve özgürlüklerine zarar vermeden özgür olmak" olarak tanımladıkları görülmektedir. Buna bağlı olarak da demokratik bireylerin temel özellikleri içinde en fazla başkalarının haklarına ve özgürlüklerine ve düşüncelerine saygılı olmayı vurgulamışlardır. Katılımcıların Türkçe dersinin demokratik kültür bilinci geliştirmede işlevsel bir ders olarak algılandığı görülmüştür. Öğretmen adayları Türkçe geliştirilmesinde sınıf öğretmeninin rolleri içinde en fazla, düşüncelere saygılı olmanın model olarak gösterilmesi rolünü ifade etmişlerdir. Türkçe dersinde yararlanılacak metinlerin özelliklerine yönelik görüşlerine bakıldığında; öğretmen adayları en çok, metinlerin içeriğinin demokrasi, eşitlik, adalet, özgürlük, hoşgörü gibi insan hakları bilincini kazandırıcı nitelikte olması gerekliliğini dile getirmişlerdir. Türkçe dersinde öğretim yöntemlerinden tartışma yönteminin kullanılmasının da demokratik kültür bilinci geliştirmede etkili olacağı görüşünü aktarmışlardır

This study aims to describe the opinions of primary teacher candidates relating to developing democratic values in Turkish lesson. The model of the study is descriptive research model. The population of the study consists of the students continuing the Primary Teacher Training Program in the semester of fall in 2010-2011 academic years in the School of Education in Anadolu University whereas the sample consist of the senior students going on the program. Within the scope of the study, the questionnaire was administered to 100 teacher candidates and 79 of the administered questionnaires were evaluated. In the research, the questionnaire consisting of open-ended questions that was developed by the researcher to identify the opinions of primary teacher candidates relating to developing democratic values in Turkish lesson was used as the data collection tool. The data were analyzed through descriptive analysis. As a result of the research, democracy was mostly defined as “being free without harming person’s right and freedom” by primary teacher candidates and it was seen that Turkish lesson is thought as functional lesson in developing awareness of democratic values. Primary teacher candidates expressed that selecting teaching strategies and texts, modeling in class environments and taking decisions with the students would be important in developing the students’ awareness of democratic values. They also pointed out that discussion strategies in Turkish lessons would be effective in developing awareness of democratic values