Osmanlı Devleti'nde Yeniden Yapılanmanın Şafağında Üç Vergi Sayımı

Abstract

Bu yazıda üç vergi sayımı konu edinilmiştir. Bunlar 1838, 1840 ve 1845 temettuat sayımlarıdır. Yazıda, öncelikle üç sayımın genel özelliklerinin mukayesesi yapılmıştır. Elde edilen sonuçların, günümüz kamu kurum ve faaliyetlerinde uygulanan yöntemle performans değerlendirmesi yapılmıştır. Ardından hedeflenen vergilendirme düzeni ve yaşanan değişimin etkileri belirlenmiştir. Amaca ulaşmak için hem sayımlarla ilgili arşiv kayıtları ve sayım defterlerinin bulguları kullanılmıştır. Hem de literatürde var olan bilgilerden yararlanılmıştır.Yazının sonunda şu bulgulara ulaşılmıştır: Bir, sayım süreci yaklaşık 10 yıl sürmüştür. İki, üç sayım da başarısız olmuştur. Bu durum performans ölçümüyle de kanıtlanmıştır. Üç, sayımlar yeknesak değildir. Kapsam, yazım kayıt üslubu, yetkilendirilen görevliler, kaydedilen veriler açısından birbirlerinden farklılıklar içermektedir. Dört, vergi uygulamaları, servet vergisinden gelir vergisine doğru bir gidişin başladığını göstermiştir.

3 tax censuses have been mentioned in this article. These are 1838, 1840 and 1845 temettuat censuses. In the article, firstly, the comparison of general characteristics of 3 censuses has been made. The results obtained have been used on the purpose of evaluation of censuses which have been made by the technique applied for today's public institutions and activities. Thereafter, targeted taxation order and the effects of changes have been determined. To achieve the aim, archive records and also findings of inventory have been used. Also, it has been used of the existing information in the literature. As a result of the article, this information has been reached: One, the censuses period was lasted about 10 years. Two, both of the three censuses were unsuccessful. In any case, this situation has been proved by performance measure in this article. Three, the censuses are not uniform. They include differences in the sense of content, dictation recording style, authorized officials and the recorded data. Four, tax applications show that a movement from wealth tax to income tax was started.