Muhasebecilerin ve Mükelleflerin Iesba’nın Etik İlkeleri Temelinde Muhasebecilerin Mesleki Davranışlarına Bakışı: Eskişehir İlinde Bir Araştırma

Abstract

Muhasebe toplumun kendisinden etik değerlere yüksek düzeyde bağlılık beklediği bir meslektir. Muhasebe meslek etiği, mesleki faaliyetlerin gerektiği şekilde yürütülebilmesi için meslek mensuplarının davranışlarına yasalar, toplumsal değerler ve geleneklerden kaynaklanan sınırlar getirir. Muhasebe mesleğinin küresel çaptaki meslek kuruluşu olan Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC), muhasebecilerin gözetmesi gereken etik ilkeleri kapsamlı bir şekilde aldığı Muhasebe Meslek Mensupları için Etik Kurallar El Kitabı’nı yayımlamıştır. IFAC’ın yaptığı çalışmalar birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yasal düzenlemelere yön vermiştir. Araştırmada muhasebecilerin mesleki davranışlarında etik ilkeleri hangi seviyede göz önüne alıp almadığı Eskişehir ilinde faaliyet gösteren hem meslek mensupları hem de işletme sahiplerinden/yöneticilerinden oluşan bir örneklem üzerinde test edilmiştir. Muhasebeciler ve mükellefler arasındaki görüş farklılıkları Tek Yönlü Çoklu Varyans Analizi (MANOVA) ile ortaya çıkarılmıştır. Muhasebecilerden elde edilen veriler cinsiyet, mesleki tecrübe ve sahip olunan mükellef sayıları açısından, mükelleflerden elde edilen veriler ise işletmelerinin faaliyet süresi ve muhasebe hizmetleri için ödenen ücret açısından ayrıntılı olarak analiz edilmiştir. Muhasebecilerin görüşlerinin cinsiyetlerine göre farklılaşmadığı ancak mesleki tecrübe ve sahip olunan mükellef sayısına bağlı olarak farklılaştığı saptanmıştır. Diğer taraftan mükelleflerin görüşlerinin işletmelerinin faaliyet süresine göre farklılaştığı ancak muhasebe hizmetleri için ödedikleri ücrete göre farklılaşmadığı saptanmıştır. Ayrıca muhasebecilerin ve mükelleflerin genel olarak meslek etiğine ilişkin görüşleri hakkında analizler yapılmıştır.

Accounting is a profession in which the community expects a high degree of commitment to ethical values. Accounting profession ethics brings limits on behaviours of professional members due to laws, societal values and traditions in order for professional activities to be carried out as required. IFAC, the accounting profession of the global profession, has published a Code of Ethics for Accounting Professionals Handbook, which has been comprehensively taken into account by the ethical principles that must be observed by accountants. IFAC's work has led many countries as well as legal arrangements in our country. Our study has been tested on the sample consisting of professional members and business owners / managers operating in Eskişehir province where the accountants' ethical principles are taken into consideration in their occupational behaviour. The data obtained from the accountants are analysed in terms of gender, professional experience and the number of taxpayers held and the data obtained from taxpayers are analysed in detail in terms of the operating period of the enterprises and the fee paid for accounting services.The opinions of accountants are not differentiated by gender but they are different depending on professional experience and number of taxpayers possessed.On the other hand, it was determined that the opinions of taxpayers differ according to duration of operations of taxpayers, but they do not differ according to units they paid for accounting services. In addition, analyses were made about the views of accountants and taxpayers on their professional ethics in general.