Radyo ve televizyonlardaki sağlık konulu yayınlara yönelik RTÜK’e yöneltilen bildirimler üzerine bir içerik analizi çalışması

Abstract

Türkiye’de sağlık konulu yayınlardaki artışla birlikte yayın içeriklerine yönelik eleştiriler de her geçen gün artmaktadır. Bu çalışmada, ülkenin radyo ve televizyon yayıncılığı alanında düzenleyici ve denetleyici kurumu olan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)’na sağlık konulu yayın içerikleri nedeniyle yapılan bildirimlerin (görüş, beğeni, eleştiri ve isteklerin) neler olduğu sorusuna yanıt aranmaktadır. Çalışmada, RTÜK İletişim Merkezi’nin 444 1 178 numaralı telefonuna 2009 yılı içinde yapılan 784 sağlık konulu bildirim içerik analizine dayalı olarak 7 ana kategori (bildirim sağlık konusuyla ilgili mi, ifadenin niteliği, araç, yayın türü, program türü, bildirimin konusu ve ifade) ile 96 alt kategori çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bulgular, bildirimlerin tamamına yakınını şikayet/eleştirilerin (n=729) oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Bu bildirimlerin büyük çoğunluğu ulusal yayınlara yöneliktir (n=512). En fazla şikayet/eleştiri ise reklam kuşakları (n=114), haberler (n=91) ve diziler (n=84) üzerinedir. En çok “sigara yasağı ve uygulamaları” (n=232) şikayet/eleştiri konusu edilmiştir. İsteklere ilişkin olarak ise “sigara yasağı ve uygulamalarına ilişkin görüntülerin yasaklanması” (n=35) ve “domuz gribi salgını konusunda toplumu paniğe sevk eden abartılı yayınlar yapılmaması” (n=16) gelmektedir. En çok, programlara ilişkin rahatsızlıklar ifade edilmekte; özellikle hastaların, yakınlarının veya sağlık çalışanlarının rencide edildiği dile getirilmektedir. Hasta ve hasta yakınları ile ilgili konularda insanların umutsuzluğa düşürüldüğü ya da olumsuz etkilendiğine yönelik eleştiriler de dikkati çekmektedir. Çalışma bulgularının sağlık konulu yayınların düzenlenmesi ve kamuoyunun hassasiyetlerinin tanımlanması açılarından medya profesyonellerine yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

With the increase in health-related publications and broadcasting in Turkey, the criticism of the health content of the media is increasing too. This study aims to answer the question what are the statements (opinions, appreciations, criticisms, and requests) about the health content of the media given to the Radio and Television Supreme Council (RTÜK, which is the country's regulatory and supervisory official organization on radio and television broadcasting. Conducting content analysis on 7 main categories (qualification of the notification, expression, media, broadcasting type, program type issue, and declaration) and 96 sub categories, study evaluates health issue related 784 statements made in the year of 2009 to RTÜK's 444 1 178 call center telephone number. Findings show that almost all of the statements are on complains/criticisms (n=729). Most of them are about the national broadcasting issues (n=512). Most of complains/criticisms are on advertisements (n=114), news (n=91), and TV series (84). Smoking ban” is the most stated issue (n=232). The most stated requests are prohibition of images of smoking or cigarette (n=35)”, and Not broadcasting exaggerated content that can make people panic on swine flu issue (n=16). Mostly programs are expressed, especially; people say that sick people and their relatives or health workers are injured by these programs. Also statements show that sick people and their relatives are despaired, and bad affected. The study is important due to the show public's sensibility on health content of the media, and the study can show a light to the broadcasters of these broadcasts.