İrade Özgürlüğüne Giriş Açısından “Ben İnşâsı”

Abstract

Bu çalışma irade özgürlüğüne giriş açısından ontolojik bir kurgu yapma iddiasındadır. İrade özgürlüğünü hukuksal sorumluluk için ön koşul olarak gören klasik okulun bu gün de pek çok farklı teorik yaklaşıma oranla sağlam duruşunu koruduğunu söyleyebiliriz. Ben inşâsı bakımından insanın epistemolojik olanaklarından başlayarak kurulmaya çalışılan ilişkinin yanı sıra süje ve obje oluş ile aklın kendisi hakkında düşünmesi metaforları önemli açılımlardır. Ben inşâsı bakımından, Kant’ ın hem epistemolojik hem de ontolojik yaklaşımları kullanılarak ahlaki tercihleri özgürce yapabilen insanın sorumlu olmayı da tercih edeceği bilgisine ulaşılır. Bununla birlikte çalışmada, ben oluş tartışması, Fichte’nin ben – ben olmayan ve mutlak ben kavramları kullanılarak genişletilmiştir. Bu genişletme ile, ben olmayan yani öteki ile ben arasındaki bağlantı, insanın sorumluluk alanına artık zorunlu olarak dahil edilmektedir. Bu saptama ile birlikte ben yeniden inşa edilir ve sorumluluk ile irade özgürlüğü arasında bağlantı kurulur.

This study aims to make an ontological argument as an introduction to the problem of free will. We can say that the classical school which considers the free will as a prerequisite for legal liability is still keeping its strenght comparing to many diverse theoretical approaches. From the point of constructing the Self, alongside the relation tried to be established from the epistemological possibilities of human being, metaphores of being subject and object and reflection of the reason on itself are significant expansions. By using both epistemological and ontological arguments of Kant, it can be suggested that man who has made moral choices freely, also accepts being liable in regard to construction of the self. In this study, however, discussion of being self is tried to be extended by using Fichte’s notions of being self – nonself and absolute self. With this extension, the relation between nonself, that is, the other, and the self is being involved inevitably in man’s liability. With this determination, the self is being reconstructed again and a relation between liability and free will is being constructed.