Osmanlı Devleti'nin taşra yönetimini şekillendiren 'merkeziyetçilik' yaklaşımı ve günümüze etkileri

Abstract

Bu çalışmada Cumhuriyet dönemi mülki idare sisteminin temellerini atan ve kalıt bir miras olarak onu biçimlendiren Osmanlı taşra yönetimi ve bu yönetime şekil veren 'merkeziyetçilik' anlayışı incelenmiştir. Osmanlı devletinin kuruluş ve yükseliş dönemlerini kapsayan ve 'Klasik Dönem' olarak adlandırılan süreçte taşra yapılanması; eyalet-sancak-kaza şeklinde örgütlenmiş ve yetki genişliği ilkesi çerçevesinde merkezi otorite atadığı beylerbeyi ve sancakbeylerine padişah adına yetki kullanma imkânı tanıyarak mülki hizmetleri organize etmiştir. Bu yapının bozulmasını müteakip Tanzimat sonrası gerçekleştirilen reform hareketleri de taşrada merkeziyetçiliğin yeniden hakim kılınmasını hedef alan uygulamalar devreye konulmuştur. Bu merkeziyetçi anlayış Cumhuriyet rejimine de intikal etmiş ve mülki idare sistemimize damgasını vuran ana unsur olarak etkilerini günümüze kadar sürdürmüştür.

In this study, laying the foundation of the province administration of Republican regime and forming it as a heritage, Ottoman province administration and the approach of centralism which shaped it have been examined. Reconfiguration of province in the progress which included the foundation and rising times of Ottoman empire called as the 'classical era' was organized as the state, sanjak and the district. The centralism authority organized the province administration by vesting governor-generals and flag governor appointed with authority in the name of sultan by means of authority wideness. The following of spoil this construction, the reform movement after Tanzimat executed administrative laws to put the centralism in the provinces in use again. This centralism comprehension has passed to the Rebuplic regime and carried on as a main element its influence stamping on our province administration in to nowadays.