Dönüşümcü politik liderlik ve işlevsel otorite : teori ve uygulama

Abstract

Politik liderlik tarih boyunca üzerine düşünülen bir kavram olmuştur. Bir liderin nasıl yetiştiği veya çevresel faktörlerin liderlik tarzına olan etkilerinin neler olduğu soruları bu alanda büyük bir öneme sahiptir. Dahası, yönetme meşruiyetini elde ettiği kaynaklar da bu çalışmalardaki en önemli kuramsal sorunlardan birini teşkil etmiştir. Tez, bu sorulara tatmin edici bir yanıt vermek amacıyla, son zamanlarda gittikçe yaygınlaşan Dönüşümcü Liderlik teorisini ele almayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Abraham H. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi teorisi ve Max Weber’in İdeal Otorite Tipleri Uluslararası İlişkiler perspektifinden incelenmektedir. Bunun ardından, bahsi geçen ideal tipleri geliştirmek amacıyla oluşturulan yeni bir ideal tip olan İşlevsel Otorite tanımlanmaktadır. Ayrıca “Dönüşümcü” Liderlik ve onun destekleyici kuramı olan “Etkileşimsel” Liderliğin alt türleri detaylandırılmakta ve lider olmayan aktörler “Sahte Dönüşümcülük” kavramı ile açıklanmaktadır. Uygulama bölümünde, kuramsal alanda belirtilen bilgilerin ışığında, “dönüşümcü lider” örnekleri olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ile II. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Dag Hammarskjöld incelenmektedir. Bu analizler, dönüşümcü liderliğin farklı yöntemlerle uygulanabileceği ve işlevsel otoritenin çeşitli yollardan elde edilebileceği hipotezlerinin geçerliliğini denetlemek amacıyla gerçekleştirilmektedir. Bu vakaların liderlik süreçleri, dönüşümcü düşünce yapıları ve eylemlerine değinilmektedir. Ayrıca, 1976-1979 arası Kamboçya’yı yöneten ve ülkesini yıkıma götüren diktatör Pol Pot, “sahte dönüşümcü” bir vaka olarak seçilmekte ve incelenmektedir. Uygulama bölümünde onun kişisel hayatı, entelektüel gelişimi ve sahte dönüşümcü düşünce yapısı, bir dönüşümcü liderliğin antitezi olarak araştırılmaktadır. Teori ve uygulama bölümlerinin birleşimi yoluyla bu çalışma, Dönüşümcü Liderlik ve yardımcı kuramlarının kullanımını Uluslararası İlişkiler alanında yaymayı amaçlamaktadır. Ayrıca liderlik teorileri için yeni bir kavram olan işlevsel otoritenin kullanımını gösteren bir model görevi görmektedir.