Sürdürülebilir tasarım yaklaşımı açısından biyoplastiklerin incelenmesi

Abstract

Sürdürülebilir tasarım yaklaşımına göre tasarım alanı her ne olursa olsun, önemli konulardan biri malzeme seçimidir. Yenilenebilir kaynakların korunması, üretimi esnasında fosil kaynaklı yakıtların kullanımı, insan ve doğadaki canlı metabolizmalarına etkileri, geri dönüşüm kapasitesi, atık hale geldiğinde bertarafı esnasında ortaya çıkan materyallerin nitelikleri, kısacası çevreye etkisi, malzeme seçimini önemli kılan kriterlerdir. Plastikler o denli yaygın olarak kullanılmaktadır ki yaşadığımız çağı “plastik çağı” olarak adlandırabiliriz. Buna paralel olarak da, plastikler çevre için büyüyen bir sorun olmaya devam etmektedir. Plastiklerin neden olduğu sorunlara çözüm olacağı öngörülerek, petrol kaynaklı plastiklere alternatif olarak geliştirilen biyoplastiklerin kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. “Çevre dostu” olarak tanıtılan biyoplastiklerin üretiminde kullanılan biyo-esaslı materyallerden bazıları gıda olarak da ekonomik değeri olan malzemelerdir. Dolayısıyla çevre etki değerlendirmesinde çok yönlü ve kapsamlı bir analiz gerekmektedir. Ekonomik maliyetinin yanısıra, gerek gıda güvenliğini tehdit etmesi, gerekse tarımsal üretimi sırasında kullanılan bir takım kimyasallar dengeleri değiştirebilecek faktörlerdir. Biyoplastiklerin bütünüyle petrol kaynaklı plastiklerin yerine geçip geçemeyeceği tartışılan bir konudur. Bu konuda yapılan araştırmalar petrol kaynaklı plastiklerle biyoplastikleri karşılaştırarak üstünlüklerini ortaya koysa da, gerçek hayatta çevreye etkisinin umulduğu kadar olumlu olamadığı görülmektedir. Biyoplastiklerin çevreye olan etkilerinin olumlu yönleri yanısıra olumsuz etkilerinin de tartışıldığı literatür taraması ile biyoplastiklerin sürdürülebilir tasarım yaklaşımı kapsamında daha nesnel bir gözle değerlendirilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.