Çocuklar için zihinsel hız testinin geliştirilmesi

Abstract

Genel zekâ ile ilişkili bir bileşen olan zihinsel hız, bilgi işleme süreçlerinde etkili olduğu gibi öğrenme potansiyelinin de bir göstergesidir. Zihinsel hızın zihinsel performansa dayalı olarak ölçülmesine yönelik kuramsal temeli olan bir teste gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada anasınıfı, 1. ve 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel hızlarını ölçmeye yönelik Çocuklar için Zihinsel Hız Testi (ZHT) geliştirilmiş ve testin psikometrik özellikleri belirlenmiştir. ZHT’nin kuramsal yapısının oluşturulmasında Schneider ve McGrew’in genel hız hiyerarşik yapısı, Eysenck’in Zihin Yapısı Modeli ve Carroll’un bilişsel beceriler meta-analiz çalışmasının bulguları temel alınmıştır. ZHT algılama hızı, bellek ve öğrenme hızı, uslamlama hızı, akıcılık-esneklik hızı becerilerini ölçen alt testlerden oluşmuştur. Sözel olmayan maddelerden oluşan test, dokunmatik ekranlı tabletler aracılığıyla katılımcılarla birebir uygulanmıştır. Madde yanıtlama puanları ve yanıtlama süreleri tablete kaydedilmiştir. Pilot çalışmanın (n = 107) ardından asıl uygulama yapılmıştır (n = 373). Yapı geçerliği için madde analizi bulgularından elde edilen beş alt test ve 42 madde ile açımlayıcı faktör analizi (AFA) gerçekleştirilmiştir. Temel bileşenler analizi ile gerçekleştirilen AFA sonucunda desteklenen tek faktörlü yapı toplam varyansın %44,86’sını açıklamıştır. ZHT ile ASİS korelasyonuna dayalı ölçüt geçerliği yeterli düzeyde bulunmuştur (r = .59). Üst sınıflar ve büyük yaşlar lehine saptanan anlamlı farklar testin gelişimsel geçerliğinin olduğunu göstermiştir. İç tutarlık değeri testin güvenilirliğinin yeterli düzeyde olduğunu ortaya koymuştur (? = .83). Test toplam puanları ile toplam yanıtlama süresi arasında negatif yönde ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişki (r = -.20) bulunmuştur. Bulgular ZHT’nin psikometrik yönden geçerli ve güvenilir bir zihinsel hız testi olduğunu göstermiştir. ZHT, çocuklarda zihinsel hızın ölçülmesi amacıyla kullanılabilir.

Genel zekâ ile ilişkili bir bileşen olan zihinsel hız, bilgi işleme süreçlerinde etkili olduğu gibi öğrenme potansiyelinin de bir göstergesidir. Zihinsel hızın zihinsel performansa dayalı olarak ölçülmesine yönelik kuramsal temeli olan bir teste gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada anasınıfı, 1. ve 2. sınıf öğrencilerinin zihinsel hızlarını ölçmeye yönelik Çocuklar için Zihinsel Hız Testi (ZHT) geliştirilmiş ve testin psikometrik özellikleri belirlenmiştir. ZHT’nin kuramsal yapısının oluşturulmasında Schneider ve McGrew’in genel hız hiyerarşik yapısı, Eysenck’in Zihin Yapısı Modeli ve Carroll’un bilişsel beceriler meta-analiz çalışmasının bulguları temel alınmıştır. ZHT algılama hızı, bellek ve öğrenme hızı, uslamlama hızı, akıcılık-esneklik hızı becerilerini ölçen alt testlerden oluşmuştur. Sözel olmayan maddelerden oluşan test, dokunmatik ekranlı tabletler aracılığıyla katılımcılarla birebir uygulanmıştır. Madde yanıtlama puanları ve yanıtlama süreleri tablete kaydedilmiştir. Pilot çalışmanın (n = 107) ardından asıl uygulama yapılmıştır (n = 373). Yapı geçerliği için madde analizi bulgularından elde edilen beş alt test ve 42 madde ile açımlayıcı faktör analizi (AFA) gerçekleştirilmiştir. Temel bileşenler analizi ile gerçekleştirilen AFA sonucunda desteklenen tek faktörlü yapı toplam varyansın %44,86’sını açıklamıştır. ZHT ile ASİS korelasyonuna dayalı ölçüt geçerliği yeterli düzeyde bulunmuştur (r = .59). Üst sınıflar ve büyük yaşlar lehine saptanan anlamlı farklar testin gelişimsel geçerliğinin olduğunu göstermiştir. İç tutarlık değeri testin güvenilirliğinin yeterli düzeyde olduğunu ortaya koymuştur (? = .83). Test toplam puanları ile toplam yanıtlama süresi arasında negatif yönde ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişki (r = -.20) bulunmuştur. Bulgular ZHT’nin psikometrik yönden geçerli ve güvenilir bir zihinsel hız testi olduğunu göstermiştir. ZHT, çocuklarda zihinsel hızın ölçülmesi amacıyla kullanılabilir.