Lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlıklarının üniversiteye giriş sınavına ilişkin algıları ve beş faktör kişilik özellikleri bağlamında incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerini üniversiteye giriş sınavına ilişkin metaforik algıları ve beş faktör kişilik özellikleri bağlamında incelemektir. Çalışma grubunu lise son sınıfta öğrenimini sürdüren 971 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi ve üniversite sınavına ilişkin metaforik algıyı belirlemek amacıyla Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizi sürecinde içerik analizi, t testi, tek yönlü ANOVA ve aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmada üniversiteye giriş sınavına ilişkin lise son sınıf öğrencilerinin %68,9’u öfke-sitem, stres, korku gibi olumsuz duygular içeren metaforlar üretirken %27,9’u ise umut duygusu içeren metaforlar ürettikleri bulgularına ulaşılmıştır. Bu metaforların yeniden kategorize edilmesi sonucunda ortaya konulan sınavı fırsat/tehdit olarak algılama durumlarına göre üniversiteye giriş sınavını fırsat olarak algılayan lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının sınavı tehdit olarak algılayanlara göre daha yüksek olduğu bulgusuna erişilmiştir. Ayrıca üniversiteye giriş sınavını fırsat veya tehdit olarak algılama durumuna göre beş faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sağlamlığı yordama durumu incelenmiştir. Üniversiteye giriş sınavını fırsat veya tehdit olarak algılama durumuna göre iki grupta da beş faktör kişilik özellikleri alt boyutlarından sırasıyla sorumluluk, nevrotizm ve dışadönüklüğün psikolojik sağlamlığı anlamlı düzeyde yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte üniversiteye giriş sınavını tehdit olarak algılayanlarda ise sorumluluk, nevrotizm ve dışadönüklükten sonra deneyime açıklık ve yumuşak başlılık da psikolojik sağlamlığın anlamlı düzeyde yordayıcıları olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmada lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlıklarında üniversite sınavına ilişkin algılarının ve kişilik özelliklerinin temel belirleyici olduğu ve üniversite sınavına ilişkin olumlu algılar geliştirmenin önemli olduğu ortaya konulmuştur.

Bu araştırmanın amacı lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerini üniversiteye giriş sınavına ilişkin metaforik algıları ve beş faktör kişilik özellikleri bağlamında incelemektir. Çalışma grubunu lise son sınıfta öğrenimini sürdüren 971 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi ve üniversite sınavına ilişkin metaforik algıyı belirlemek amacıyla Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizi sürecinde içerik analizi, t testi, tek yönlü ANOVA ve aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmada üniversiteye giriş sınavına ilişkin lise son sınıf öğrencilerinin %68,9’u öfke-sitem, stres, korku gibi olumsuz duygular içeren metaforlar üretirken %27,9’u ise umut duygusu içeren metaforlar ürettikleri bulgularına ulaşılmıştır. Bu metaforların yeniden kategorize edilmesi sonucunda ortaya konulan sınavı fırsat/tehdit olarak algılama durumlarına göre üniversiteye giriş sınavını fırsat olarak algılayan lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının sınavı tehdit olarak algılayanlara göre daha yüksek olduğu bulgusuna erişilmiştir. Ayrıca üniversiteye giriş sınavını fırsat veya tehdit olarak algılama durumuna göre beş faktör kişilik özelliklerinin psikolojik sağlamlığı yordama durumu incelenmiştir. Üniversiteye giriş sınavını fırsat veya tehdit olarak algılama durumuna göre iki grupta da beş faktör kişilik özellikleri alt boyutlarından sırasıyla sorumluluk, nevrotizm ve dışadönüklüğün psikolojik sağlamlığı anlamlı düzeyde yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte üniversiteye giriş sınavını tehdit olarak algılayanlarda ise sorumluluk, nevrotizm ve dışadönüklükten sonra deneyime açıklık ve yumuşak başlılık da psikolojik sağlamlığın anlamlı düzeyde yordayıcıları olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmada lise son sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlıklarında üniversite sınavına ilişkin algılarının ve kişilik özelliklerinin temel belirleyici olduğu ve üniversite sınavına ilişkin olumlu algılar geliştirmenin önemli olduğu ortaya konulmuştur.