Petrol şoklarının Türkiye ekonomisinde oluşturduğu makroekonomik etkiler: SVAR analizi

Abstract

Sanayi devrimi, üretimde enerjiye bağımlılığı arttıran pek çok gelişmeye öncülük eden dönüşümü sağlamıştır. Bu dönemde giderek artan enerji talebi, yüksek verimliliğe sahip petrol ve türevleri tarafından karşılanmıştır. Sınırlı rezervlere sahip petrol talebinin gün geçtikçe artması, fiyat şoklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu şoklar ithalatçı ülkeler açısından, enflasyon, cari açık ve ekonomik büyümede ve dış ticaret dengesinde daralma gibi birçok olumsuz etkilere neden olmuştur. Çalışmada, petrol fiyatlarında ortaya çıkan yapısal şokların Türkiye ekonomisinde oluşturduğu makroekonomik etkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 2005: 01-2018: 07 dönemine ait brent tipi ham petrol fiyatları, cari işlemler hesabı, enerji ithalatı, işsizlik oranı, sanayi üretim endeksi ve enflasyon oranlarının aylık verileri kullanılarak yapısal VAR (SVAR) analizi yapılmıştır. Yapısal VAR analizi sonucunda elde edilen yapısal etki tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırmasına göre, petrol fiyatlarında ortaya çıkan yapısal bir şok piyasada en çok sanayi üretim endeksi üzerinde etki oluşturmaktadır. Sanayi üretim endeksi petrol fiyatlarında ortaya çıkan yapısal şoka 10 dönemden fazla süren negatif tepki vermektedir. Petrol fiyatlarında meydana gelen bu yapısal şok sanayi üretim endeksinde meydana gelen değişikliklerin ilk dönem %44’ünü açıklarken, onuncu dönemde bu oran %25 seviyesine düşmektedir.