Mahmut Şevket Paşa ve dönemi

Abstract

Mahmut Şevket Paşa, 1857 yılının Ağustos ayında Bağdat'ta Osmanlı Devleti'nin anayasalı meşruti sistemle yönetilmesini isteyen bir babanın oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Babasının etkisiyle modern sivil ve askeri okullarda okuyarak eğitimini tamamlamıştır. 1882 yılında erkanÊı harp yüzbaşısı olarak orduda göreve başlamış ve kısa süre sonra da ordunun ıslahı için görevlendirilen Von der Goltz ve Kompofner Paşa'ların yardımcılığına getirilmiştir. Mahmut Şevket Paşa, Von der Goltz'un desteğiyle ordu bürokrasisi içinde sivrilmiş ve silah satın alınması için Almanya'ya gönderilen komisyona üye seçilmiştir. Ülkeye döndükten sonra Osmanlı ordusunun silah teknolojisini saptayan TophaneÊi Amire MeclisÊi Tecrübe ve Muayene Dairesi'nde çalışmaya başlamıştır. Askeri görevlerde başarılı olan Mahmut Şevket Paşa, Makedonya Sorunu'nun yoğunlaştığı 1905 yılında Kosova Valiliğine atanmıştır. Burada her geçen gün artan etnik ve dinsel çatışmaları önlemeye çalışmıştır. Abdülhamit döneminde idari ve askeri bürokrasinin ileri gelen kişilerinden biri olmasına rağmen, Kosova'da yoğunlaşan İttihat ve Terakki (İ.T.) hareketini engellememiştir. Meşrutiyetin ilanından sonra Üçüncü Ordu komutanlığına getirilen Mahmut Şevket Paşa, İ.T. karşıtı eylemleri sindirmiştir. Bu tavırdan dolayı İttihatçılar, Mahmut Şevket Paşa'ya sempatiyle bakmışlardır. Nitekim, Mahmut Şevket Paşa'nın ''31 Mart'' Ayaklanması'nı bastırmak üzere Rumeli'de hazırlanan Hareket Ordusu'nun Komutanlığını üstlenmesine sıcak yaklaşmışlardır. Toplumun büyük bir kısmı Mahmut Şevket Paşa'yı ''31 Mart'' Ayaklanması'nı bastırmadaki rolünden dolayı ''hürriyet mücahidi'' olarak nitelendirmiştir. Ancak, Mahmut Şevket Paşa'nın DivanÊı Harbi Örfileri araç olarak kullanarak rejim karşıtlarını tasfiye etmesinin yanısıra İ.T.'nin muhaliflerini de sindirmesi, toplumun değişik kesimlerince eleştirilmiştir. Güçünü KanunÊı Esasi ve yasalardan almamakla birlikte Osmanlı siyasi yaşamının en güçlü siması haline gelmiştir. Bu ''fiili'' durumun sona ermesi için Mahmut Şevket Paşa, 1910 yılının Ocak ayında İbrahim Hakkı Paşa kabinesine Harbiye Nazırı olarak girmiştir. Ancak, bu tarihten itibaren de iç ve dış siyasi gelişmeleri yönlendirmeye devam etmiştir. Girit Sorunu'nda, Trablusgarb'ın işgalinde, Yemen ve Arnavutluk Ayaklanmalarında hükümetin politikasını belirlemiştir.