Ulus inşasında ulusal sembollerin ayrıştırıcı ve birleştirici rolleri: Bir vaka örneği olarak Niyazov Dönemi Türkmenistan

Abstract

Sovyet sonrası dönemde bağımsızlıklarını kazanan Türk Cumhuriyetleri’nde yeni bir ulus-devlet ve ulusal kimlik inşası süreci yaşanmıştır. Çoğu, bu süreçte siyasal sembollerin ulusal bir kimlik oluşturmadaki rollerinden faydalanmış; etnik, dini ve tarihi ortaklıklara gönderme yapan sembollerle ulus-altı kimliklerin üstünde, birleştirici bir ulus-üstü kimlik oluşturmaya çalışmıştır. Bu bağlamdan hareketle; siyasal sembollerin ortak bir kimlik kurmadaki işe yarar rollerini ortaya koymak için Türki Cumhuriyetler, birer vaka örneği olarak sıkça kullanılmış ve bu konu hakkında literatürde çokça çalışma yapılmıştır. Bu çalışmayı diğerlerinden ayıran özellik; çalışmanın siyasal sembollerin birleştirici rollerinden ziyade, ayrıştırıcı ve rekabet yaratıcı rollerini açıklamak için Saparmurat Niyazov Dönemi Türkmenistan’ı vaka örneği olarak kullanmasıdır. Bu makale, siyasal sembollerin birleştirici ve ortaklık kurucu oldukları kadar; ayrıştırıcı ve rekabet yaratıcı da oldukları iddiasını, Niyazov dönemi Türkmenistan ulusal marşı, bayrağı ve parası üzerinden gerekçelendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, Niyazov’un ulusal bir kimlik inşa etmek ve iktidarını meşrulaştırmak için kullandığı; marş, bayrak ve para sembolleri açıklayıcı öğeler olarak kullanılmıştır. Makalede tarihsel-betimleyici ve karşılaştırmalı bir yöntem kullanılmıştır. Bu yöntem çerçevesinde, Niyazov dönemi marş, bayrak ve para sembolleri verilerek, Niyazov öncesi ve sonrası dönemlerle karşılaştırılmış ve siyasal sembolizm açısından taşıdığı anlam vurgulanmaya çalışılmıştır.