Türkiye'de kamu ve özel sektör dış borçları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki

Abstract

Dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi, uzun süredir üzerinde tartışılan ve ampirik analizler yapılan bir konudur. Dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisini araştıran ampirik çalışmalar incelendiğinde, literatürde bir görüş birliğinin bulunmadığı görülmektedir. Bu çalışmada, dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi incelenmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’nin toplam, kamu ve özel sektör dış borçları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki 1989-2021 dönemini kapsayan yıllık veri seti kullanılarak test edilmektedir. Öncelikle kullanılan serilerin durağanlık seviyelerini belirlemek için geleneksel ve yapısal kırılmaya izin veren birim kök testleri kullanılmıştır. Kullanılan değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için, ARDL sınır testi, Toda-Yamamoto nedensellik testi ve Hatemi-j asimetrik nedensellik testinden faydalanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular, sabit sermaye oluşumunun, iş gücüne katılım oranının ve ihracatın ekonomik büyümeyi pozitif; toplam, kamu ve özel sektör dış borç stokun da ekonomik büyümeyi negatif yönde etkilendiğini göstermektedir. Ayrıca, büyümenin pozitif şokları ile toplam ve kamu sektörü dış borç stoku değişkenlerinin pozitif şokları arasında, büyümeden toplam ve kamu sektörü dış borç stokuna doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Bu bulgular, politika yapıcılara Türkiye’nin toplam, kamu ve özel sektör dış borç stokunda meydana gelen artışların büyümeyi olumsuz yönde etkilediğini göz önünde bulundurmaları gerektiğini göstermektedir.