Sosyal hizmet disiplininde alkol ve madde bağımlılığı üzerine amatem’lerde yürütülmüş lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi

Abstract

Bağımlılık ciddi bir halk sağlığı sorunu olup sosyal hizmet disiplininin de çalışma alanı olan multi-disipliner bir konudur. Bu araştırma, Türkiye’de sosyal hizmet lisansüstü programlarında, alkol ve madde bağımlılığı hakkında bu bağımlılıkların tedavisinde en bilinen merkezlerin AMATEM’ler olması nedeniyle bu merkezlerde yürütülmüş tezlerdeki araştırma eğiliminin ve içeriklerinin değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Araştırma yöntemi betimsel olup bu kapsamda içerik analizi metoduyla lisansüstü tezler incelenmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu’nun tez veri tabanında, “AMATEM”, “Alkol/madde bağımlılığı”, “Alkol bağımlılığı” “Madde bağımlılığı” anahtar kelimeleri üzerinden Ocak 2012-Mart 2024 tarihleri arasında sosyal hizmet disiplinindeki yüksek lisans ve doktora tezlerinin taraması yapılmıştır. Tarama sonucunda 36’sı yüksek lisans tezi ve 6’sı doktora tezi olmak üzere toplamda 42 teze erişim sağlanmıştır. Tezlerde en fazla nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik ve ilişkisel tarama deseninin kullanıldığı, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formunun sık kullanılmış olduğu; veri analiz yöntemlerinden de çoğunlukla betimsel analizin kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göreyse araştırma yöntemlerinden çoğunlukla nitel çalışmaların tercih edildiği; yapılan çalışmalarda “sosyal hizmet”, “madde bağımlılığı”, “bağımlılık”, “madde kullanımı” kavramlarının; örneklem grubu olarak yetişkin madde kullanım bozukluğu olan bireylerin, örnekleme tekniği olarak ise rastgele örneklem tekniğinin daha çok tercih edildiği gözlenmiştir.