Evli öğretmenlerin bağlanma stili, denetim odağı ve bazı nitelikleri açısından evlilik uyum düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, evli öğretmenlerin evlilik uyumlarının çeşitli değişkenler açısından araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada bağlanma stili, denetim odağı ve bazı nitelikler (cinsiyet, evlenme biçimi, evlilik süresi, çocuk sayısı, yaşadıkları evde kendileri ile birlikte yaşayan akrabalarının olup olmaması ve eşin çalışma durumu) açısından evlilik uyum düzeyi incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 2007-2008 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı İstanbul’un Gaziosmanpaşa, Üsküdar, Küçükçekmece, Bağcılar, Bayrampaşa ilçelerindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan 390 öğretmenden oluşmuştur. Öğretmenlerin evlilik uyumu ile ilgili veriler “Evlilik Uyum Ölçeği” (Tutarel-Kışlak, 1999), bağlanma stili değişkeni ile ilgili veriler “Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri” (Sümer, 2006), denetim odağı ile ilgili veriler “Denetim Odağı Ölçeği” (Dağ, 2002) ile toplanmıştır. Bazı niteliklere (cinsiyet, evlenme biçimi, evlilik süresi, çocuk sayısı, yaşadıkları evde kendileri ile bir ikte yaşayan akrabalarının olup olmaması ve eşin çalışma durumu ) ilişkin verilerin toplanması için ise araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Anketi” kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları ile elde edilen verilerin çözümlenmesi “SPSS for 16.0 Windows” paket programı kullanılarak bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizi sırasında, betimleyici istatistiklerin yanı sıra bağlanma stiline göre evlilik uyumunun farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için Welch testi uygulanmış ve sonuçta çıkan anlamlı farklılığın hangi bağlanma stillerinden kaynaklandığının tespiti ise Tamhane’s T2 testi sonuçlarına göre yapılmıştır. Denetim odağı, cinsiyet, yaşadıkları evde kendileri ile birlikte yaşayan akrabalarının olup olmadığı, evlilik biçimi ve eşin çalışma durumu değişkenlerine göre evlilik uyumunun önemli bir biçimde farklılaşıp farklılaşmadığı ise bağımsız gruplar arası t-testi ile belirlenmiştir. Ayrıca denetim odağı ile evlilik uyumu arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson Momentler Çarpım korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Evlilik süresi ve çocuk sayısına göre evlilik uyum düzeyinin önemli bir biçimde farklılaşıp farklılaşmadığı ise Tek Yönlü Varyans Analizi ve sonrasında Tukey-HSD testi ile Pearson Momentler Çarpım korelasyon katsayısı kullanılarak ortaya konmuştur. Etki büyüklüğünün belirlenmesi için de Eta Squared (?²) değerleri dikkate alınmıştır. Araştırmada evlilik uyumunun bağlanma stiline göre önemli bir biçimde farklılaştığı sonucu elde edilmiştir. Saplantılı bağlanma stiline sahip evli öğretmenlerin diğer bağlanma stillerine (güvenli, korkulu, kayıtsız) göre evlilik uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca, korkulu bağlanma stiline sahip evli öğretmenlerin güvenli ve kayıtsız bağlanma stiline sahip olanlara göre evlilik uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Evli öğretmenlerin evlenme biçimine, evlilik süresine ve çocuk sayısına göre de evlilik uyum düzeylerinin önemli bir biçimde farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada evlenme b çimine göre anlaşarak evlenenlerin evlilik uyum düzeylerinin görücü usulü ile evlenenlere göre daha yüksek olduğu sonucu elde edilmiştir. Evlilik süresi arttıkça da evlilik uyum düzeyinin düşme eğiliminde olduğu görülmektedir. Evlilik süresi “0-2 yıl arası” olan evli öğretmenlerin evlilik uyum düzeyleri evlilik süresi “10+ ile 15 yıl arası” ve evlilik süresi “15+ ve yukarısı” olanların evlilik uyum düzeylerinden önemli bir biçimde daha yüksek bulunmuştur. Çocuk sahibi olmayan evli öğretmenlerin bir çocuk sahibi ve iki ve daha fazla çocuk sahibi olanlara göre evlilik uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca araştırmada evli öğretmenlerin denetim odağı (içten denetim odağı ve dıştan denetim odağı), cinsiyet, eşin çalışma durumu (eşi çalışan evli öğretmenler ve eşi çalışmayan evli öğretmenler) ve yaşadıkları evde kendileri ile birlikte yaşayan akrabalarının olup olmaması değişkenlerine göre evlilik uyum düzeyinin önemli bir biçimde farklılaşmadığı bulunmuştur.