İlköğretimde hayat bilgisi dersinde aile katılımı çalışmaları

Abstract

İlköğretim, toplumda yaşayan tüm bireylerin sahip olması gereken temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkların kazandırıldığı temel eğitim basamağıdır. İlköğretimde öğrenciye kazandırılması beklenen bu temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıklar ilköğretim programları yoluyla kazandırılmaktadır. İlköğretim programlarında öğrencinin çok yönlü gelişmesini sağlayacak dersler yer almaktadır. Bu derslerden birisi de çocuğa temel yaşam becerileri ve olumlu kişisel nitelikler kazandırmayı amaçlayan Hayat Bilgisi dersidir. Hayat Bilgisi dersi, çocuğun bakış açısını ve yaşamını temel alan, çocuğun kendisini ve çevresini tanımasını sağlayan, çevresine uyum göstererek çok yönlü ve yaratıcı düşünme, problem çözme gibi özelliklerinin temellerinin atıldığı bir derstir. İlköğretimde Hayat Bilgisi dersini aileden bağımsız düşünmek olanaklı değildir. Hayat Bilgisi dersinde, aileyi de eğitim-öğretim sürecine katmak için öngörülen yaklaşımlardan birisi, aile katılımıdır. Ailenin eğitim-öğretim sürecine katılmasını öngören çalışmaların düzenli ve sistemli bir biçimde düzenlenmesi olarak tanımlanan aile katılımı, ailenin çocuğun eğitim-öğretim sürecine katılmasını, çocuğun okulda öğrendikleri ile ailede öğrendikleri arasında tutarlılık sağlanmasını amaçlamaktadır. Bu nedenle Hayat Bilgisi dersinin temel ilkelerinde, temalarında ve kazanımlarında aile katılımı vurgusu yer almaktadır. Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin Hayat Bilgisi dersinde gerçekleştirilen aile katılımı çalışmalarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 2009-2010 eğitim-öğretim yılında Eskişehir il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Tarama modelinde nitel yöntemle gerçekleştirilen, araştırma kapsamında 35 sınıf öğretmeni ile görüşme yapılmıştır. Araştırma verileri, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin aile katılımını; ailenin çocuğun eğitim sürecine katılması, ailenin çocuğuna estek olması, ailenin okulda ve sınıfta yapılan etkinliklere katılması, ailenin okul ile işbirliği içinde olması gibi değişik biçimlerde tanımladıkları görülmüştür. Öğretmenlerin Hayat Bilgisi dersi kapsamında aileleri okuldaki sosyal etkinliklere davet ettikleri ve gerektiğinde yardım aldıkları, aileleri sınıf etkinliklerine kattıkları, çocuğa ailesiyle birlikte yapacağı etkinlikler verdikleri, aileleri bilgilendirmek amacı ile toplantılar yaptıkları, aile ziyaretleri gerçekleştirdikleri ve ailelere anket uyguladıkları görülmüştür. Öğretmenlerin aile katılımı çalışmalarını yoğun olarak birinci sınıfta uyguladıkları ve aile katılımı çalışmaları düzenlerken planlama yaptıkları, aileleri bilgilendirdikleri görülmüştür. Öğretmenlerin aile katılımı çalışmalarının; öğretmen, öğrenci ve aile üzerinde olumlu etkileri olduğu konusunda görüş birliği içerisinde oldukları anlaşılmıştır. Öğretmenler, aile katılımı çalışmalarının öğrencilerin öğrenmelerini olumlu yönde etkilediğini, başarılarını, derse karşı ilgilerin ve öz güvenlerin arttırdığını, ailelere çocuklarını sınıf içinde gözlemleyebilme olanağı verdiğini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmenler, aile katılımı çalışmalarının öğretmenlerin işlerini kolaylaştırdığını belirtmişlerdir. Öğretmenlere göre, aile katılımı çalışmalarında karşılaşılan zorlukların başında, ailelerin bu tür etkinliklere katılmak istememeleri gelmektedir. Öğretmenler, aile katılımı çalışmalarında istenilen başarının elde edilmesi için aile katılımı konusunda paydaşlara seminerler verilmesi, öğretmenlerin veli toplantısında ailelere aile katılımının önemini anlatması, öğretmenin okul müdürü ve diğer yöneticilerle birlikte işbirliği yapması ve aile katılımı çalışmalarına daha fazla yer vermesini önermişlerdir.