4. ve 5. sınıflar fen ve teknoloji dersinin vatandaşlık eğitimi bakımından işlevselliği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, İlköğretim 4.-5. sınıf Fen ve Teknoloji derslerinde vatandaşlık eğitiminin nasıl gerçekleştirildiği betimlemek ve açıklamaktır. Araştırmada, nitel araştırma yaklaşımı benimsemiş ve araştırma durum çalışması deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri gözlem, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Araştırmanın gözleme dayalı verileri, Eskişehir il merkezindeki orta sosyoekonomik düzey bir ilköğretim okulunun 4. ve 5. sınıflarından birer şubenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Yarı-yapılandırılmış görüşmeler ise Eskişehir il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapmakta olan 24 öğretmenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri içerik analizi tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: ? Fen ve Teknoloji dersinde vatandaşlık eğitimine yönelik olarak Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre, Bilim Okuryazarlığı, Sosyobilimsel Konular ile Haklar ve Sorumluluklar konularına yer verildiği bulunmuştur. ? Fen ve Teknoloji dersinde vatandaşlıkla ilgili etkinliklerde araştırma-araştırma ödevi, gezi, soru-yanıt, tartışma, sunum yapma, proje hazırlama, film/belgesel izleme, görüşme yapma, beyin fırtınası gibi yöntem ve tekniklere verildiği bulunmuştur. ? Fen ve Teknoloji dersinde vatandaşlık eğitimine yönelik olarak sosyal kulüp etkinlikleri, araştırma ödevleri, sergiler, afiş-poster hazırlama, öğrenci konferansları, CD-belgesel izleme, geri dönüşüm etkinliklerinin yapıldığı; yerel yönetimlerle, sivil toplum örgütleriyle, yakın çevredeki resmi kurum-kuruluşlar ve öğrenci velileriyle işbirliğine gidildiği belirlenmiştir. ? Fen ve teknoloji dersinde vatandaşlık eğitimine yönelik gazete haberlerinin, süreli yayınların, güncel sorunların, televizyon haberlerinin, Internet?in, Powerpoint sunumlarının, sanal ortam gezilerinin, belgesellerin, bilgi ve iletişim teknolojileri ile uygulamalarının, resim, poster-afiş, karikatür gibi görsel araç-gereçlerin kullanıldığı bulunmuştur. ? 4-5. Sınıflar Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı?nda vatandaşlık eğitimine yönelik kazanımların Sağlık Kültürü, İnsan Hakları ve Vatandaşlık, Rehberlik ve Psikolojik Danışma ve Kariyer Bilinci Geliştirme ara disiplinleri ile ilişkilendirildiği saptanmıştır. ? Fen ve Teknoloji dersinde vatandaşlık eğitimine yönelik olarak Türkçe, Sosyal Bilgiler, Matematik, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi, Görsel Sanatlar (Resim) dersleriyle ilişkilendirmeler yapıldığı bulunmuştur. ? Fen ve teknoloji dersinde vatandaşlık eğitime yönelik öğretme-öğrenme sürecinde alternatif ve geleneksel değerlendirme yaklaşımlarının kullanıldığı belirlenmiştir. Bu kapsamda, alternatif değerlendirme yaklaşımlarından gözlem, proje-performans ödevleri ve tartışma etkinliklerinin; geleneksel değerlendirme yaklaşımlarından ise açık uçlu sınavların, doğru-yanlış sorularının, çoktan seçmeli ve sözlü sınavların yapıldığı saptanmıştır. ? Fen ve teknoloji dersinde vatandaşlık eğitimine yönelik olarak öğretmenlerin mesleki yeterliklerinden, programdan, öğrencilerden, ailelerden, destekleyici materyallerden, eğitim sisteminden ve okul olanaklarından kaynaklanan sorunlar yaşandığı belirlenmiştir.