İlkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının diller için Avrupa ortak başvuru metni doğrultusunda aydınlatıcı değerlendirme modeli ile değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı 2013-2014 eğitim öğretim yılından itibaren uygulanmakta olan ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni doğrultusunda aydınlatıcı değerlendirme modeli ile değerlendirilmesidir. Bu araştırma, aydınlatıcı program değerlendirme modelinin öngördüğü nitel ve nicel araştırma desenlerinin birarada kullanıldığı eşzamanlı çeşitleme karma araştırma yöntem ile gerçekleştirilmiştir. Bu yöntem kapsamında hem nitel hem de nicel veriler eş zamanlı olarak toplanmış ve iki tür veriye de eşit önem verilmiştir. Araştırmada ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin elde edildiği ölçek ve ilkokul 2. sınıf öğrencilerinde ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programı amaçlarının gerçekleşme durumunu ortaya koymaya yönelik yapılan başarı testi yoluyla nicel veriler toplanmıştır. Bunun yanı sıra, ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni doğrultusunda incelenmesinde kullanılan doküman incelemesi, programda öngörülenler/önerilenler ile uygulamada gerçekleşen durumun uygunluğunun belirlenmesinde kullanılan katılımcı gözlem formları ve öğretmenlerin programa ilişkin görüşlerini belirlemek için yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmeler yoluyla nitel veriler toplanmıştır. Araştırmada ölçek yoluyla elde edilen nicel veriler tabakalı örnekleme dâhil edilen 14 ildeki 768 ikinci sınıf İngilizce dersine giren öğretmenden ve Uşak ilinde gözlem yapılan iki sınıftaki 48 öğrenciye uygulanan başarı testinden elde edilmiştir. Araştırmada nitel veriler Uşak ilinde iki farklı ikinci sınıfta yapılan sınıf içi gözlem çalışması ve 21 ikinci sınıf İngilizce öğretmeniyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Veriler 2013-2014 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Nicel verilerden ölçeğin analiz edilmesinde betimsel istatistiklerden aritmetik ortalama (X), frekans (f), yüzde (%) ve standart sapma (Ss); yordayıcı istatistiklerden ise Kruskal Wallis Testi ve Mann-Whitney U Testi kullanılmıştır. Ayrıca, ölçekte yer alan açık uçlu soruların analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Başarı testinin analiz edilmesinde aritmetik ortalama (X) ve standart sapma (Ss) kullanılmıştır. Nitel verilerden dokümanların analiz edilmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, görüşmelerin analiz edilmesinde ise betimsel ve içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Gözlemlerin çözümlenmesinde frekans değerleri sayılmıştır. Doküman incelemesi sonucunda ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının duyuşsal kazanımlar, öğrenme-öğretme süreçleri ve ölçme-değerlendirme süreçleri açısından Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metnine uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun aksine, programın hedeflenen dil becerileri, bilişsel kazanımlar, öz değerlendirme ifadeleri ve içerik açısından başvuru metnine uyumlu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İlkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programında öngörülenler ile uygulamada gerçekleşen durumun uyumlu olmadığı sonucuna varılmıştır. Programın temel hedefleri olan dinleme ve konuşma becerilerine gereken önemin verilmediği belirlenmiştir. Ayrıca, derslerde hedef dilin bir öğretmen tarafından hemen hemen hiç kullanılmadığı ve iki öğretmen tarafından da dersin ağırlıklı olarak Türkçe işlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Gerçekleştirilmiş gözlem çalışmaları sonucunda gözlem yapılan iki farklı sınıftaki öğrencilerin dinleme becerisi açısından birbirine yakın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, konuşma becerisi açısından bu beceriye daha çok odaklanılan sınıftaki öğrencilerin konuşma testi ortalamasının diğer sınıftan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu durum gözlem verilerini desteklemektedir. Görüşmeler sonucunda öğretmenlerin programın öğrencilere erken yaşta yabancı dil öğrenme fırsatı vermesi ve erken yaşta dil öğrenmenin öğrencilere sağladığı bilişsel ve duyuşsal faydaları nedeniyle programa ilişkin görüşlerinin genel olarak olumlu olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında, öğretmenlerin ilk defa ikinci sınıf seviyesinde görev yapmanın sonucunda öğrencilerin seviyelerine inememe, programa ilişkin bilgilendirilmeme, hizmetiçi eğitim almama, ders kitaplarının okullara zamanında gönderilmemesi, ders saatlerinin yetersiz olması ve ders kitaplarının yetersiz olması gibi sorunlar yaşadıkları saptanmıştır. Ayrıca, öğretmenler programın görsel ve işitsel yöntem ve teknikleri dayanması nedeniyle teknolojik donanım olmayan ortamlarda ve kalabalık sınıflarda uygulanmasının zor olduğunu belirtmişlerdir. Araştırmada ölçek uygulaması sonucunda öğretmenlerin ilkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programı kazanım ve içerik boyutu, öğrenme-öğretme süreci ve çevresel boyuttaki maddelerin gerçekleşme düzeyini yeterli ve ölçme ve değerlendirme boyutundaki maddelerin gerçekleşme düzeyini yetersiz buldukları belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görev yapan öğretmenlerin programın tüm boyutlarına ilişkin görüşleri diğer bölgelerde yaşayan öğretmenlerden anlamlı derecede olumsuz bulunmuştur. Ayrıca, herhangi bir yükseköğretim programı mezunu öğretmenlerin ikinci sınıflarda İngilizce dersine girdikleri belirlenmiştir. İlkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının etkili uygulanması için yapılan öneriler şöyledir: Türkiye'de tüm bölgelerdeki okulların fiziki imkânları iyileştirilmelidir. Öğretmenlere ilkokul ikinci sınıf İngilizce öğretim programının uygulama esasları, genç öğrenenlere yabancı dil öğretimi ve Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metnine ilişkin nitelikli hizmetiçi eğitim fırsatları sunulmalıdır.