İki öğretmen ile okul öncesi dört işitme engelli öğrencinin sınıf ortamında kullandıkları iletişim amaçlarının betimlenmesi

Abstract

Bu araştırma ile işitme engelli öğrencilerin ve onların işiten öğretmenlerinin sınıf sohbeti esnasında kullandıkları iletişim amaçları betimlenmeye çalışılmıştır. Araştırma betimsel yönteme göre desenlenmiştir. Katılanlar Eskişehir'deki Ahmet Yesevi İlkokulu Hazırlık Sınıfı öğrencileri ve onların sınıf öğretmenleridir. Öğrencilerin üçü erkek, biri kızdır ve 5:11 ile 7:2 yaşları arasındadırlar. Araştırmanın verileri doğal kontrolsüz katılımcı gözlem modeli çercevesinde toplanmıştır. Araştırmacı sınıfı değişik zamanlarda giderek öğrenciler ve sınıf hakkında bilgi edinmiştir. Ayrıca öğretmenler ile öğrencilerin Hayat Bilgisi dersinde yaptıkları sohbetleri 20'şer dakikalık sürelerle kamerayla kayıt edilerek toplanmıştır. Veriler video teyp analiz yöntemiyle yazılı metne dönüştürülerek kodlanmıştır. Kodlanan veriler araştırmanın amaçları doğrultusunda oluşturulan İletişim Amaçları Kontrol Listesi'ne göre çözümlenerek betimsel istatistiklerle yorumlanmıştır. Gözlemciler arası güvenirlik, yazılı metnin güvenirliği ve kodlama güvenirliği olarak belirlenmiştir. Yazılı metnin güvenirliği birinci öğretmenin dersi için %82.33, ikinci öğretmenin dersi için %86.78 olarak bulunmuştur. Kodlama güvenirliği ise birinci öğretmenin dersinde %71.11 ile %80 arasında, ikinci öğretmenin dersinde %72.72 ile %84.28 arasındadır. Araştırma bulguları, birinci öğretmenin iletişim amaçları sınıflarının tamamını, ikinci öğretmenin ise ''anlamlandırılamayan ifadeler'' sınıfının dışındaki tüm iletişim amaçları sınıflarını kullandığını göstermiştir. Öğrencilerin hepsi ençok ''söyleşi aracı'' iletişim amaçları ile ''yanıtlayıcı'' iletişim amaçlarını kullanmışlardır. Öğrenciler birinci öğretmenin dersinde ''bilgi veya duyguları belirtici'' iletişim amaçlarını, ''istek bildirme'', ''betimleme ve performatifler'' iletişim amaçları sınıflarını az kullanmışlardır. İkinci öğretmenle yaptıkları derste ise ''performatifler'', ''istek bildirme'' ve ''anlamlandırılamayan ifadeler'' iletişim amaçları sınıflarını az kullanmışlardır. Bu durumun ortaya çıkmasında Hayat Bilgisi dersindeki evcil hayvanlar ile mevsimler konularının ve öğretmenlerin öğrencilerine karşı iletişimsel tutumlarını etkili olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın sonuçları, işitme engelli çocukların daha başarılı iletişimci olabilmeleri için eğitim programlarının desenlenmesinde eğitimcilere ışık tutabilir.