Öğretmen adayları tarafından yüksek ve düşük uygulama güvenirliği ile sunulan sabit bekleme süreli öğretimin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırmada gelişimsel yetersizliği olan çocuklara nesne isimlerinin öğretiminde yüksek uygulama güvenirliği (YUG) ve düşük uygulama güvenirliği (DUG) ile sunulan sabit bekleme süreli öğretimin (SBSÖ) etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla YUG ve DUG ile sunulan SBSÖ'nün hedef becerilerin edinim, izleme ve genelleme etkileri araştırılmıştır. Araştırmada bağımsız değişkenlerin verimliliklerini karşılaştırabilmek amacıyla verimlilik verileri toplanmış, sosyal geçerliğini değerlendirmek amacıyla yarı-yapılandırılmış görüşmeler ile sosyal geçerlik verileri toplanmıştır. Araştırmada uygulamacı olarak Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Zihin Engelliler Öğretmenliği Bölümü son sınıfa devam eden iki öğrenci yer almıştır. Araştırmanın katılımcıları Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü Gelişimsel Yetersizlik Uygulama Birimi'ne devam eden okul öncesi dönemde ve otizm ve yaygın gelişimsel bozukluk tanısı olan üç öğrencidir. Araştırmanınbağımsız değişkenleri YUG ve DUG ile sunulan SBSÖ'dür. DUG, SBSÖ'nün ipucunun sunulma zamanı bileşeninde sağlanmıştır ve öğretim oturumlarındaki denemelerin %30'unda kontrol edici ipucu belirlenen süreden önce ya da sonra sunulmuştur. Araştırmanın bağımlı değişkeni tüm katılımcılar için nesne isimi öğrenme düzeyidir. Hedef beceriler bir katılımcı için okul araç-gereçlerinin isimlerini, birisi için rakam isimlerini ve diğeri için hayvan isimlerini öğrenme düzeyidir. Araştırma karşılaştırmalı tek-denekli araştırma modellerinden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeline göre tasarlanmıştır. Araştırma bulguları öğretmen adaylarının SBSÖ'yü güvenilir biçimde uygulayabildiğini, YUG ve DUG ile sunulan SBSÖ'nün katılımcılara hedef becerileri kazandırmada iki katılımcıda eşit derecede etkili olduğunu göstermektedir. Üçüncü katılımcıda ise bu bulgu yinelenememiştir. Bu katılımcıda YUG ile sunulan SBSÖ diğerine göre daha etkili bulunmuştur. Araştırmanın genelleme bulguları, katılımcıların edindikleri becerileri farklı kişi ve araç-gereçlere genelleyebildiklerini göstermiştir. İzleme verileri toplanabilen bir katılımcının ise hedef becerileri öğretim sona erdikten bir, iki ve dört hafta sonra korumaya devam ettiği görülmüştür. Araştırmadan elde edilen verimlilik bulguları katılımcılara ve parametrelere göre farklılaşmaktadır. Sosyal geçerlik bulguları araştırmanın sosyal açıdan geçerli olduğunu ortaya koymuştur. Bulgular ışığında elde edilen veriler tartışılmış ve ileri araştırmalara ve uygulamaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.