Orta ve Yukarı Sakarya Bölgesi'nde üreyen küçük akbaba (Neophron percnopterus L.)'nın üreme ekolojisi ve besin tercihi üzerine araştırmalar

Abstract

Küçük akbaba (Neophron percnopterus) sayıları giderek azalan ve küresel ölçekte tehdit altında olan bir türdür. Avrupa’da en büyük küçük akbaba populasyonu Türkiye’de yer almasına rağmen türe yönelik araştırmaların son derece az olduğu ve özellikle besin tüketimi üzerine herhangi bir çalışmanın bulunmadığı bilinmektedir. Detaylı verilerin bulunmaması türün korunmasına yönelik yapılacak faaliyetlerin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Eksik verlerin giderilmesine katkı sağlaması amacıyla, Orta ve Yukarı Sakarya Bölgesi'nde 2013-2014 yılları arasında küçük akbaba populasyonu ve besin tüketimi üzerine araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar kapsamında türün yuva yeri, yuva başarısı, yuva ve yuva alanı özellikleri ve besin tercihi ile ilgili veriler elde edilmiştir. Çalışma süresince 76 arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yuva ve yuva alanı özelliklerine ait 20 kriter değerlendirilmiştir. Besin olarak tüketilen türleri belirlemek üzere aktif yuvalardan ve yuva altlarından toplanan topaklar ve hayvan artıklarının analizi yapılmıştır. Çalışmalar sonucunda Orta ve Yukarı Sakarya Bölgesi'nde küçük akbaba tarafından kullanılan toplam 37 yuva belirlenmiştir. 2013 yılında 29, 2014 yılında ise 30 aktif yuva tespit edilmiştir.Yıllara ait yuva başarıları sırasıyla % 80.9 ve % 95.6’dır. Çalışma alanında yuva alanı özellikleri yönünden belirli bir habitat tercihi belirlenememiştir. Yuva yapmak üzere kullanılan kayaların ortalama yerden yüksekliğinin 11.9 m olduğu tespit edilmiştir. Topaklar ve besin artıkları değerlendirildiğinde Orta ve Yukarı Sakarya Bölgesi'nde küçük akbabanın besin tercihinin son derece geniş olduğu görülmüştür. En fazla tüketilen besinler arasında ilk sırayı % 12.4 ile tosbağa (Testudo graeca) almaktadır. Bunu % 10 ile evcil koyun (Ovis aries) ve % 10 ile tilki (Vulpes vulpes) takip etmektedir. Bu çalışma sonunda, ülkemizde küçük akbaba populasyonu besin tercihine yönelik, Orta ve Yukarı Sakarya Bölgesi’ne ait ilk veriler elde edilmiştir. Bu verilerin tehdit altında olan türün korunması ile ilgili ulusal ve uluslararası çalışmalara temel oluşturacağı düşünülmektedir.