Eskişehir için hava kirliliği envanterinin ve CBS destekli hava kirliliği haritalarının oluşturulması

Abstract

Bu çalışmada, Eskişehir merkez ilçe yerleşim bölgesi için, konut ısıtılması, trafik ve sanayi tesislerindeki yakıt kullanımından kaynaklanan emisyonların hava kirliliğine katkısının belirlenmesi amaçlanmıştır. Emisyon envanterine esas olan çalışma alanı için mahalle bazında nüfus, ısıtma sistemi ve ısınma amaçlı kullanılan yakıtların tür ve tüketim miktarları ile çalışma alanı için trafiğe kayıtlı araç sayıları, şehir içindeki ana arterlerdeki trafik akım yoğunluğu bilgileri ve sanayi tesislerinin yakıt tüketim miktarları ile ilgili veriler 2002 yılı baz alınarak toplanmıştır. Toplanan bu veriler, özellikle yanmadan kaynaklanan kirletici bileşenlere (PM, S02, CO, VOC, NOx) ait emisyon faktörleri ile birlikte değerlendirilerek, ilgili noktasal, çizgisel ve alan kaynaklar için kütlesel emisyon hızı değerleri hesaplanmıştır. Hesaplanan emisyonların çalışma alanındaki dağılımını görsel olarak değerlendirmek üzere, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) kullanılarak emisyon haritaları oluşturulmuştur. Bu çalışmada dikkate alınan kaynaklardan atmosfere atılan kirleticilerin yıllık toplam miktarlarının 405 ton/yıl (VOC) ile 9147 ton/yıl (CO); kişi başına miktarlarının 0,8 kg/kişi-yıl (VOC) ile 18,12 kg/kişi-yıl (CO) ve birim alan başına tanımlanan miktarlarının ise 3,29 ton/km²-yıl (YOC) ile 74,3 ton/km²-yıl (CO) arasında değiştiği görülmüştür. Konut ısıtılmasına yönelik kullanılan ithal kömür ve Soma linyiti tüketimi PM, S02 ve CO emisyonlarının meydana gelmesinde önemli paya sahiptir. Trafik ise en çok VOC ve NOx emisyonlarının oluşumunda ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, tüm kirleticiler için sanayi kaynaklı ve konut ısıtılmasına yönelik doğalgaz kullanımından kaynaklanan emisyonlarm oranlarının diğer kaynaklara göre önemli ölçüde az olduğu görülmektedir.