Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsleri'nde özelleştirme ve verimlilik ilişkisi : Çimento sektörüne ait bir uygulama

Abstract

Bütün dünyada, özellikle 1929 bunalımından sonra çeşitli sosyo-ekonomik ve siyasal nedenlerle kurulmuş bulunan KİT'ler, gelişmiş ülkelerde genellikle devletleştirme politikalarının ; azgelişmiş ülkelerde ise, ağırlıklı olarak bir yandan sermaye birikiminin oluşmaması, öte yandan da özel teşebbüs insiyatifinin gelişmemiş oluşu sonucunda ortaya çıkmışlardır. KİT'ler, ister sosyal amaç, isterse ekonomik ya da siyasal amaçlarla kurulmuş olsunlar, uzun yıllar devletin ekonomiye müdahalesinin en önemli araçlarından birisi durumunda olmuşlardır. Zaman içinde devletin müteşebbis olarak ekonomik yapı içindeki yeri ve önemi tartışmaya açılmış, devletin ekonomiye doğrudan müdahalelerinin azaltılması ve KİT'lerin özelleştirilmesi politikalarının uygulanmasına geçirilmiştir. Gerek Türkiye'de, gerekse diğer ülkelerde son yılların en güncel konularında olan özelleştirme için öne sürülen gerekçelerden birisi, özelleştirilen işletmelerde verimliliğin ve karlılığın, dolayısıyla etkinliğin artacağıdır. İngiltere dahil birçok ülkede özelleştirilen KİT'lerin verimlilik düzeylerinin artması sonucunda, ekonominin genelinde bir verimlilik artışının sağlanması ayrı bir önem arz etmektedir. Mikro ekonomik planda özel işletmelerin verimlilik ve genel anlamda performans bakımından KİT'lere göre daha iyi sonuçlara ulaşacağı görüşünden hareketle, kamunun elinde çeşitli nedenlerle verimli işletilemeyen kuruluşların, özel kesimin dinamizmi ve kara motive olma anlayışı içinde daha verimli çalışacağı, özelleştirme taraftarlarınca genel kabul görmüştür. Bu bağlamda KİT'lerin mülkiyetinin kamu kesiminden özel kesime geçmesi olarak tanımlanan özelleştirmenin, işletme düzeyinde kaynak kullanımı yani verimlilik üzerinde olumlu etkiler yaratması beklenmektedir.