Türkiyenin Avrupa Birliği ile dış ticaretinde endüstri içi ticaret : Türkiye-Almanya örneği

Abstract

Bir ülkenin aynı endüstriye ait bulunan bir ürünü hem ihraç hem de ithal edebildiği uluslararası ticaret olarak tanımlanan endüstri içi ticaret, son yıllarda daha da önem kazanarak iktisat literatüründe ön plana çıkmıştır. Hecksher-Ohlin teorisinin açıklayamadığı bu tip ticareti, ürün farklılaştırması ve ölçek ekonomileri gibi faktörleri de göz önüne alan endüstri içi ticaret açıklamıştır. Bu çalışmanın amacı, endüstri-içi ticarete ait kuramsal ve ampirik yaklaşımlardan hareketle, Türkiye ile Avrupa Birliği dış ticaretinde endüstri içi ticaretin önemini ve endüstri içi ticaret oranını etkileyen ülke ve ürün değişkenlerini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, ilk bölümde dış ticaret teorisi yaklaşımları içerisinde endüstri içi ticarete ilişkin kuramsal, ampirik yaklaşımlar incelenmiş ve endüstri içi ticareti ölçme yöntemleri tanıtılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, Türkiye ile Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki dış ticaret, SITC Rev.3 sınıflandırmasına göre birincil ürünler ve sınai ürünler olarak gruplandırılmıştır. Bu gruplar da kendi içinde gümrük birliği öncesi ve gümrük birliği sonrası dönemleri, analizi derinleştirmek amacıyla iki alt gruba ayrılarak incelenmiştir. Endüstri içi ticareti ölçmek için Grubel-Lloyd indeksinin düzeltilmemiş şekli kullanılmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde, bir önceki bölüm hesaplamalarında Türkiye ile Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki endüstri içi ticarette en yoğun endüstri içi ticaret yapılan ülke olarak tespit edilen Almanya ve ürünler arasında da en yoğun endüstri içi ticarete konu olduğu ortaya çıkan kağıt sektörü örnek alınmıştır. Almanya verileri temel alınarak endüstri içi ticareti etkileyen ülke değişkenleri ve kağıt sektörü verileri kullanılarak sektörel değişkenler test edilmiştir.