Bütçe açıkları ve Türkiye'de bütçe açıklarının finansmanı

Abstract

Bu çalışmanın amacı; gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin önemli problemlerinden biri olan bütçe açıklarının nedenleri, ölçüm yöntemleri ve finansman yöntemleri hakkında bilgi vermek ve Türkiye’de bütçe açıklarının hangi yollarla finanse edildiğini incelemektir. Bütçe açıkları genel olarak; sosyal ve askeri harcamalardan, ülkelerin içinde bulunduğu siyasi yapıdan ve uygulanan iktisat politikalarının etkin olmamasından ileri gelmektedir. Bütçe açıkları çeşitli yöntemlerle finanse edilebilmektedir. Bu finansman yöntemleri; iç borçlanma, dış borçlanma, monetizasyon ve vergilerdir. Bütçe açıkları iç borçlanmayla finanse edildiğinde ülke içi kaynak transferi gerçekleşmekte ve toplam para arzı ile toplam talep artmaktadır. Diğer taraftan, dış borçlanma yurtiçi tasarrufları artırmakta ve kalkınma sürecini hızlandırmaktadır. Bütçe açıkları monetizasyon yoluyla finanse edildiğinde ise para arzı artmakta ve enflasyon yükselebilmektedir. Bunlara ek olarak, bir ülkede uygulanacak vergi politikası, tasarruf ve yatırımların artırılarak ekonomik büyümede ve bütçe açıklarının azaltılmasında etkili olabilmektedir. Türkiye ekonomisini derinden etkileyen bütçe açıklarını azaltmak için birtakım önlemler alınmalıdır. Kamu harcamaları içerisinde önemli paya sahip olan transfer harcamaları ve personel giderleri azaltılmalı ve bütçede faiz dışı fazlanın verilmesi sağlanmalıdır. Vergi sistemi yeniden düzenlenmeli ve vergi gelirleri artırılmalıdır. Vergi gelirlerinin artırılması için, vergi oranlarının düşürülmesi, vergi tabanının genişletilmesi ve kayıt dışı faaliyetlerin azaltılması gereklidir. Tüm bunların gerçekleşmesi için mali sürecin şeffaflığı artırılmalı ve bütçe disiplini sağlanmalıdır.