Kamu harcamaları içinde savunma harcamalarının yeri ve Türkiye'deki gelişimi (1970-1990)

Abstract

Günümüzde, ülkelerin büyük çoğunluğu, dıştan ve içten gelebilecek tehditlere karşı bir savunma mekanizması oluşturmuş durumdadır. Saldı- rıya karşı koymak ve askeri güçlerini artırmak için gayret gösteren ülkelerin tarihleri, sıcak ve soğuk savaşlarla doludur. Bu nedenle, öncelikle insanlarının can ve mal emniyeti ile ülkenin toprak bütün- lüğünü korumayı amaçlayan ülkeler, sosyal refah ve mutluluğu ikinci plana iterek, harcamalarının büyük bir bölümünü savunmaya yönelik alanlara kaydırmışlardır. Askeri harcamalar, her ülkenin bütçesinde önemli bir yer tutmuş- tur. Artan kamu harcamaları içinde büyük bir yer işgal eden bu harca- malar, zaman zaman artmış, zaman zaman da eski seviyelerini korumuş- tur. Tüm ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de oldukça önemli bir yeri olan savunma harcamaları, genel bütçenin büyük bir bölümünü kapsamak- tadır. Her yıl genel bütçenin %15 ile %21'ine yakın bir bölümünü alan Milli Savunma Bakanlığı bütçesi, diğer bakanlık ve müsteşarlıklara oranla en yüksek payı alan kamu kuruluşu haline gelmiştir. Çalışmada incelemeye çalışılan 1970-1990 yılları arasındaki dö- nemde, bir önceki yıla göre devamlı artış gösteren savunma harcama- ları, buhran ve savaş dönemlerinin yanı sıra teknolojik değişime ayak uydurmaya çalıştığımız yıllarda da daima güncelliğini korumuştur. 1970 yılında mevcut Hükümete sunulan askeri muhtıra ve kurulan yeni Hükümetin icraatı ile artış göstermeye başlayan savunma harcama- ları, 1974 yılında Kıbrıs'ta oluşan Rum baskısını sona erdirmek için sürdürülen Barış Harekatı sırasında, daha da önem kazanmıştır. Ülke- nin içinde bulunduğu buhran ve kanlı teröre son vermek için yapılan 12 Eylül 1980 Harekatı sırasında yeniden gündeme gelen askeri harca- malar, paranın görünürdeki artışları ve günlerde, daha küçük ve daha güçlü bir orduya sahip olmamız halinde, bazı komşularımızın tehditkar davranışlarını kıracağı kanısındayım.