Eskişehir'de Halk Arasında Kullanılan Bazı Bitkilerdeki Ağır Metal ve Besin Elementlerinin Belirlenmesi

Abstract

Özet: Bu çalışmada; halk arasında, taze yapraklarından tıbbi amaçla ve özellikle gıda olarak yararlanılan, kuzukulağı (Rumex acetosella L), ısırgan otu (Urtica dioica L), biberiye (Rosmarinus officinalis L.) ve cevizin (Juglans regia L.), Eskişehir pazarlarında satılan ticari örnekleri ile bahçelerde yetiştirilen örnekleri toplanmıştır. Toplanan yaprak örneklerinde, bazı ağır metal içerikleri (Ni, Cd, Pb, Zn ve Cr) ve bitki besin elementleri (Cu, Mn, Fe, Mg, Al, Ca, Na ve K) belirlenmiştir. Hazırlanan yaprak numunelerindeki ağır metal ve bitki besin elementlerinin miktarları, İndüktif Eşleşmiş Plazma-Optik Emisyon Spektrometrisi (ICP-OES) yöntemi ile ölçülmüştür. Kadmiyum hiçbir bitkisel materyalde tespit edilememiştir, kurşun, nikel ve krom ise bazı örneklerde tespit edilememiştir. Yapraklardaki ağır metal değerleri; biberiye örneklerinde 0,53-425 mg/kg, kuzukulağı örneklerinde 0,22-46,90 mg/kg, ceviz örneklerinde 0,59-17,49 mg/kg ve ısırgan otu örneklerinde 0,85-15,42 mg/kg olarak belirlenmiştir. Çalışılan tüm materyallerde bitki besin elementlerine ait değerler ise biberiye için 2,47- 37834,42 mg/kg, kuzukulağı için 2,58-32601,82 mg/kg, ısırgan otu için 6,30- 42255,49 mg/kg ve ceviz için 5,06-22002,77 mg/kg olarak tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; çalışmada kullanılan tıbbi bitkilerin zengin besin elementi içeriğine sahip olmasına karşın bazı ağır metallerin bitkilerde önerilen kritik düzeylerin üzerinde olması dikkati çekmektedir.

In this study, the leaves of sheep sorrel (Rumex acetosella L), nettle (Urtica dioica L), rosemary (Rosmarinus officinalis L.) and walnut (Juglansregia L.) that are used as medicinal plant and especially as food were collected from the gardens and their commercial samples were purchased from Eskişehir bazaar. The concentrations of some heavy metals (Ni, Cd, Pd, Zn, and Cr) and essential plant nutrient elements in the collected leaf samples (Cu, Mn, Fe, Mg, Al, Ca, Na and K) were determined. Inductively Couple Plasma- Optical Emission Spectrometer (ICP-OES) was applied to the prepared leaf samples. Cadmium was not detected in any plant materials, besides lead, nickel and chromium were not determined in some of the plant materials. Heavy metal contents in all leaves were found in the ranges; 0.53-425 mg/kg for all samples of rosemary, 0.22-46.90 mg/kg for sheep sorrel, 0.59-17.49 mg/kg for walnut samples and 0.85-15.42 mg/kg for nettle samples. The values of plant nutrient elements in all leaf samples were detected as; 2.47-37834.42 mg/kg for rosemary, 2.58-28633.33 mg/kg for sheep sorrel, 6.30- 42255.49 mg/kg for nettle and 5.06-16585.00 mg/kg for walnut. According to the results obtained, it showed that whereas medicinal herbs are rich in the investigated plant nutrient elements; some of the heavy metals are found to be at concentrations above the recommended critical levels.