Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocukların Ebeveynlerinin Sosyal Destek, Öz Yeterlik ve Yaşam Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada; okulöncesi dönemde (0-6 yaş) gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin algıladıkları sosyal destek, öz yeterlik ve yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek ve bu ilişkiyi yordayan değişkenleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmanın katılımcı grubu, okulöncesi dönemde bulunan gelişimsel yetersizlik tanılı çocukların 225 ebeveyninden meydana gelmiştir. Katılımcı grubundan 139’u çocukların annesi, 86’sı ise babasıdır. Çalışma sürecinde çocuklara ve ebeveynlerine ait kişisel bilgiler, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılarak elde edilmiştir. Çocukların ebeveynlerinin algıladıkları sosyal destek düzeylerini belirlemek üzere “Yenilenmiş Ana Baba Sosyal Destek Ölçeği/YASDÖ” kullanılmıştır. Katılımcıların ebeveyn öz yeterlik düzeylerini değerlendirmek için; “Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği Türkçe Versiyonu/EÖYÖ-TV” ndan yararlanılmıştır. Katılımcıların yaşam doyum düzeylerini belirlemek için ise “Yaşam Doyum Ölçeği/YDÖ” kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları, katılımcıların algıladıkları sosyal destek düzeyleriyle gelir düzeyleri arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, katılımcıların öz yeterlik algılarının çocuklarının sahip olduğu tanı türlerine göre değiştiği ortaya konmuştur. Ayrıca; sosyal destek ve ebeveyn öz yeterliği ile yaşam doyumu arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu, sosyal destek ve ebeveyn öz yeterliği değişkenlerinin birlikte yaşam doyumu toplam varyansının bir kısmını açıkladığı saptanmıştır. Sonuçta, sosyal destek ve ebeveyn öz yeterliği değişkenlerin yaşam doyumu üzerinde anlamlı birer yordayıcı değişken oldukları ortaya konulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgular tartışılmış ve ileri araştırmalar ile uygulamalar için çeşitli öneriler getirilmiştir.

The purpose of this research was to demonstrate the relationship among social support, self-efficacy, and life satisfaction perceived by parents of children who have developmental disabilities in early childhood (0-6 years) and present the variables of this relationship that may be predictors. The study group consisted of 225 parents of children diagnosed with developmental disabilities during the early years. A total of 225 participants were included in the study, 139 mothers and 86 fathers. A “Personal Data Form” was created by the researchers, and used to obtain personal data from the children with developmental disabilities and their parents involved in this research. The Revised Parental Social Support Scale/RPSSS was used to assess the levels of social support received by the parents. The Parenting Self-Efficacy Scale-Turkish Version/PSES-TV was used to evaluate parents’ perceptions of selfefficacy. Finally, the Life Satisfaction Scale (LSS) was used to assess parents’ levels of life satisfaction. Results revealed a weak but significant relation between parents’ perceptions of levels of social support and levels of income. Also, perceived parenting selfefficacy varied by the types of diagnosis of their children. However, it was concluded that there was a strong and significant relation between parenting self-efficacy and social support variables, and parents’ life satisfaction levels. Both variables appeared to explain a significant part of the total variance in life satisfaction. The result of the analyses suggested that both variables were significant predictors of life satisfaction. Findings are discussed.