Sivil İtaatsizlik Örneği Olarak “Cumartesi Anneleri” Eylemlerinin Türkiye Basınındaki Sunumu

Abstract

Türkiye’de gerçekleşen sivil itaatsizlik eylemlerinden biri olan “Cumartesi Anneleri” eyleminin 1997 yılında, Türkiye basınında, sağ basını temsilen Hürriyet, Türkiye ve Yeni Şafak gazetelerinde, sol basını temsilen de Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde, bir gösteri haberi olarak nasıl sunulduğu bu araştırmanın sorunsalıdır. Çalışmada yöntem olarak eleştirel söylem analizi kullanılarak, sentaktik ve semantik analiz yapılmıştır. Analiz kategorileri, haberlerin aktörleri ve haberlerde öne çıkan temalar, kelime tercihleri, sentaktik tercihler, tırnaklı alıntılar ve aşırı kelime vurgularıdır. Haberle ilgili eleştirel söylem analizi çalışmalarının temel varsayımı, haberlerin güç/iktidar sahibi kurum ve kişilerin söylemleriyle kapanmasıdır. Bu çalışmada “Cumartesi Anneleri” eylemlerinin Yeni Şafak gazetesinde hiç temsil edilmediği, sağ basını temsil eden Hürriyet ve Türkiye gazetelerinde kurulan söylemlerin güçlünün söylemiyle (devletin söylemiyle), sol basını temsil eden Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde kurulan söylemin ise güçsüzlerin, yani “Cumartesi Anneleri” nin söylemiyle kapandığı bulgulanmıştır. Cumhuriyet ve Emek gazetelerinin söylemlerinde kurulan güçsüzün temsiliyetinin, hem muhalif basının önemi ve yaşatılması hem de Türkiye’de diğer güçsüz kesimlerin basında nasıl temsil edildiğini gündeme getirmesi açısından önemli bulunmuştur.

How the demonstrations of Saturday Mothers”, which is one of the civil disobedience acts in Turkey, were represented in the right-wing press and left-wing press of Turkey, as a news of demonstrations is the main problematic of this study. The newspapers of HÜrriyet, TÜrkiye and Yeni Şafak were choosen as the representatives of right-wing press, Cumhuriyet, Emek were choosen as the representatives of left-wing press of Turkey. By applying critical discourse analysis, syntactic and semantic analyses were made in this study. The main categories of the analyses are, the actors of the news and the foregrounding themes of the news, the lexical choices, the syntactic choices, quotation patterns and the over-lexicalization. The basic assumption of the critical discourse analysis studies related to the news is that news is closed with the discourses of the institutions and people with power. In this study, it was found that the demonstrations of Saturday Mothers” were not represented by the newspaper of the Yeni Şafak, and also it was found that the discourses of the newspapers of the HÜrriyet and TÜrkiye as a representative of right-wing press were closed with the discourse of the powerful (namely discourse of the state) and the discourses of the newspapers of the Cumhuriyet and Emek as a representative of left-wing press were closed with the discourse of the powerless, in other words, the discourse of the Saturday Mothers”. The representations of the powerless in the discourses of the newspapers of the Cumhuriyet and Emek showed the importance of the opponent press that should be kept alive and also how the powerless are represented in Turkey's media is brought to the agenda.