Cumhuriyet’in ilk yıllarında yazılan tiyatro eserlerinde Atatürk ve Atatürkçülük

Abstract

Türk ulusunun düşman işgalinden kurtuluşundan sonra Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte yeni bir çağdaşlaşma hamlesi başlamıştır. O dönemin şartları içinde çağdaş dünya ülkeleri arasında yer alan ve bilim ile teknolojiyi elinde tutan Batı ülkeleridir. Bu gerçekten hareketle yeni Cumhuriyet’in yönü çağdaşlık ve çağdaşlığın temsilcisi olan Batı uygarlığı olmuştur. Çağdaşlaşma, ülkeyi modern hâle getirecek bir yöntem olarak önemli ölçüde bilimsel ve teknolojik alanları kapsamasının yanı sıra kültürel konuları da içermekteydi. Cumhuriyet’in ilanından sonraki süreçte çağdaşlaşmanın kültürel konularda da yerini alması hedeflenmişti. Özellikle sanat aracılığıyla yeni yönetimin halka benimsetilmesi, halkın sanata olan ilgisinin artırılması amacıyla çeşitli kültürel etkinlikler düzenlenmiştir. Bu etkinliklerin başında tiyatro eserlerinin yazılması ve sahnelenmesi yer almıştır. Bu çalışmanın amacı, Cumhuriyet’in ilanı sonrasında, 1923-1938 yılları arası yazılan tiyatro eserlerinin Atatürkçülük ilkesi açısından incelemesini yapmaktır. Bu makalede Cumhuriyet’in ilanı ile başlayan ve Atatürk’ün hayata gözlerini kapadığı 1938 yılına kadar olan dönemde yazılmış tiyatro eserleri incelenerek bahsi geçen dönemde Aka Gündüz’ün “Mavi Yıldırım”, Burhan Cahit’in “Gavur İmam”, Galip Naşit’in “Destan”, Faruk Nafiz’in “Kahraman” ve “Akın”, Halit Fahri’nin “On Yılın Destanı”, Yaşar Nabi’nin “Beş Devir”, Münir Hayri’nin “Bayönder”, Vehbi Cem Aşkun’un “Oğuz Destanı” adlı eserlerinin kaleme alındığı tespit edildi. Çalışmada, bu eserlerin ele aldığı temalar, kahramanlar ve özellikleri açısından Atatürkçü düşünceyi ve Atatürkçülüğü ne ölçüde yansıttıkları, işledikleri değerlendirildi.

A new move of renovation started with the foundation of the Republic of Turkey after the country was freed from enemy invasion. At that time it was the Western nations who made up the modern world and owned the cutting edge science and technology. Consequently the new Turkish republic looked to the Western civilization which represented "the modern". Renovation involved not only the fields of science and technology which were deemed as the catalysts of modernization but also cultural issues. In the aftermath of the foundation of the republic modernization was directed toward cultural issues. Various cultural activities were organized in order to make the public adopt the new regime through and increase public interest in art. Among these cultural activities production and staging on theaters of new plays are remarkable. The aim in this study is to examine the works of theater produced after the proclamation of the Republic, between 1923-1938 from the point of view of Kemalism. In this paper, those theater works which were produced between 1923 and 1938 (the year when M.Kemal AtatÜrk passed away) are examined. It was observed that the Mavi Yıldırım/Blue Lightening” by Aka GÜndÜz Gavur İmam/Infidel Imam” by Burhan Cahit, Destan/Legend” by Galip Naşit, Kahraman/Hero” and Akın/Raid” by Faruk Nafiz, On Yılın Destanı/The Legend of the Decade” by Halit Fahri, Beş Devir/Five Eras” by Yaşar Nabi, Bayönder/Mr. Leader” by MÜnir Hayri, Oğuz Destanı/Oğuz Legend” by Vehbi Cem Aşkun were produced during the aforementioned period. In this study, the question as to what extend these works of theater reflect Kemalist thinking and Kemalism with respect to their themes, characters and the characteristics is examined.