İki aşamalı çok kriterli karar verme ile performans değerlendirmesi: Ahp ve topsıs yöntemlerinin entegrasyonu

Abstract

Performans değerlendirmesi ve buna bağlı olarak daha etkin ve verimli karar süreçlerinin tanımlanması, işletmelerin sürdürülebilirliği ve rekabeti için önem arz etmektedir. Bir hizmet sektörü olan eğitimde de performansın değerlendirilmesi, iyileştirilmesi ve uluslar arası düzeyde analiz edilerek diğer ülkelerle rekabet edilebilir hale gelinmesi için eksikliklerin tartışılması gerekmektedir. Uluslar arası düzeyde eğitim performanslarının değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada iki aşamalı çok kriterli bir karar verme yöntemi kullanılmıştır. İlk aşamada AHP (Analytic Hierarchy Process-Analitik Hiyerarşi Süreci) yöntemi kullanılarak eğitim performans kriterlerinin ağırlıkları bulunmuştur. İkinci aşamada ise TOPSIS (Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemi ile OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development- Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) ülkelerinin eğitim performansları analiz edilerek, ülke sıralamaları elde edilmiştir. AHP yöntemiyle elde edilen performans kriterleri sıralamasında, eğitime yapılan harcamalar ve maaşlar eğitim performansını etkileyen en önemli kriterler olarak bulunurken, okullaşma oranı ise en düşük ağırlığa sahip performans kriteri olmuştur. İlköğretime ilişkin kriterlerin orta öğretime nazaran eğitim performansını daha çok etkilediği yine bulgular arasındadır. TOPSIS yöntemi ile elde edilen, eğitim performans sıralamasında en başarılı ülke Lüksemburg olarak bulunurken, en başarısız ülke ise Türkiye olmuştur. Lüksemburg’u, İsviçre ve Kanada izlemektedir. Bu ülkelerin öğretmen maaşlarının ve GSYH (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla)’dan eğitime ayırdıkları payın oldukça yüksek olduğu göze çarpmaktadır

Performance evaluation and correspondingly determination of more efficient decision processes has a big importance for sustainability and competition of the enterprises. It has an importance for the sustainability and competition of management that evaluates performance and correspondingly determines more productive and effective decision processes. In education -as a service sector-, performance evaluation, improving and analyzing it at an international level in order to become competitive with the other countries, deficiencies have to be discussed. In a service sector –education- it is also needed to evaluate and improve performance, and discuss it’s slacks by analyzing it international to become in competition level with other countries. In this study international comparisons of educational performances are aimed to be evaluated by using a two-stage multi criteria decision making method. In the first stage, the weights of educational performance criteria are found by AHP method. In the second stage, by analyzing the educational performances of OECD countries with TOPSIS method, the ranking of the countries are gained. As a result of AHP performance criteria ranking, expenditure per student and salaries criteria are found the most important criteria that affect the educational performance and net intake criteria rate has the lowest weight values. The fact of criteria belonging to primary education effect the educational performance more than secondary education is a result of the analyses as well. In educational performance ranking of OECD countries when Luxemburg is found to be the most successful, Turkey is found to be the least. Luxemburg is followed by Switzerland and than Canada. In these countries, the salaries of the teachers and the money shared from GDP for education draw the attention.