Türkiye’de gıda ve tarımsal ürün fiyatlarını uluslararası belirleyicileri

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’de gıda sanayi ürünleri fiyatları ve tarımsal üretici fiyatlarını etkileyen uluslararası ekonomik değişkenler incelenmiştir. Bu doğrultuda ulusal gıda sanayi fiyat endeksi ve tarımsal üretici fiyat endeksi ile dolar kuru, euro kuru, petrol fiyatı ve uluslararası gıda fiyatı endeksi arasındaki ilişki 1999: 2-2014: 6 dönemi için VAR yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de gıda sanayi ürünleri fiyatlarını etkileyen en önemli uluslararası değişkenler; kısa vadede dolar kuru ve euro kurudur. Uzun vadede ise kısa vadedeki değişkenlerin yanı sıra petrol fiyatı, uluslararası gıda fiyatı ve tarımsal üretici fiyatının sınırlı ölçüde etkisi görülmektedir. Tarımsal ürün üretici fiyatını etkileyen en önemli değişkenler ise sırasıyla gıda sanayi fiyat endeksi, petrol fiyatı, uluslararası gıda fiyatı, dolar ve euro kurudur. Gıda sanayi fiyat endeksi ile petrol fiyatındaki değişimin etkisi kısa sürede hissedilirken uluslararası gıda fiyatı, dolar ve euro kurlarının etkisi gecikmeli olarak hissedilmektedir. Bulgular Türkiye’de tarımsal üretim ve gıda fiyatları üzerindeki ithal fiyat baskısını ve ithalat bağımlılığını doğrular niteliktedir.

This paper investigates which international economic variables affect on agricultural producer price and food price in Turkey. In this context the relationship between agricultural producer price and food price and exchange rate (dollar and euro), oil price, FAO food price index is examined with VAR model by using data of 1999: 2-2014: 6. Our findings indicate that the most important variables that affect on food industry prices; dollar and euro exchange rate in the short term. In the long term besides short-term variables oil prices, international food prices and agricultural producer prices effect on food prices, the limited extent. The most important variables affecting agricultural producer prices are national food price index, oil prices, international food prices, dollar and euro exchange rates, respectively. Food price index and oil prices effect on agricultural producer prices immediately, international food prices and exchange rates are with a lag. Results confirm that agricultural production and food price in Turkey, have pressure of import price and depend on raw and intermediate materials of import.