Yunus Emre’nin şiirlerinde dilbilimsel bir kategori olarak kanıtsallık

Abstract

Bu makalede Yunus Emre’nin şiirleri kanıtsallık (evidentiality) kategorisi açısından incelenecektir. XIII. yüzyılda Orta Anadolu’da yaşayan Yunus Emre, Anadolu sahası Oğuz Türkçesinin en önemli temsilcilerinden biridir. Sade bir dille derin anlamlı şiirler yazan Yunus Emre’nin şiirlerinde kanıtsallık kategorisi, farklı bilgi türlerinin işaretlenmesiyle etkin bir biçimde yer bulmuştur. Kanıtsallık; cümledeki bilginin kaynağını, bilgiye ne şekilde ulaşıldığını gösteren dilbilimsel bir kategoridir. Bilginin kaynağı, gramatikal veya sözlüksel olarak belirtilebilmektedir. Konuşur bilgiye doğrudan, söz gelimi eyleme katılarak ya da tanıklık ederek erişebileceği gibi bir aracı yardımıyla veya akıl yürüterek, dolaylı yollarla da erişebilir. Yunus Emre’nin şiirlerinde -miş ve imiş; aracılı ulaşılan bilgileri (ikinci el bilgi, üçüncü el bilgi, folklorik bilgi), çıkarıma dayalı bilgileri (algısal ve/veya mantıksal), kısacası bütün dolaylı bilgi türlerini işaretleyebilmektedir. Çalışmanın amacı, Yunus Emre’nin şiirleri çerçevesinde, Eski Anadolu Türkçesinde hangi dolaylı bilgi türlerinin işaretlendiğini göstermek ve dönemin dilbilimsel manzarasını kanıtsallık kategorisi açısından aydınlatmaktır.