Tarihçesi ve bugünü İle Birleşik Krallık sosyal güvenlik sisteminin esasları

Abstract

Oldukça köklü bir geçmişe sahip olan Birleşik Krallık sosyal güvenlik sistemi 14. yüzyıldan itibaren yoksullukla mücadele şeklinde ortaya çıkmıştır. Konuya ilişkin çeşitli yasalarla devlet, yoksulluğun önlenmesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Birleşik Krallık sosyal güvenlik sistemi 20. yüzyılın ortalarında Beveridge raporundan da yararlanarak özgün halini almış; ancak bu sistem günümüzde de halen süren bir değişim ve dönüşümün muhatabı olmuştur. 1980’lere kadar yapılan irili ufaklı değişiklikler, Muhafazakâr Parti’nin on sekiz yıllık iktidarı boyunca yeni bir seyir izlemiş ve sistemin özelleştirilmesi yönünde çeşitli girişimlere rastlanmıştır. 1990’lı yıllar, yapısıyla oynanan sistemin hatalı veya eksik politikalarını düzeltme dönemi olmuştur. 1997 yılında iktidara gelen İşçi Partisi hükümetiyle sosyal güvenlik sisteminin değişimi yeni bir ivme kazanmış; üçüncü yol anlayışıyla sosyal güvenliğe ilişkin reform hareketleri gerçekleştirilmiştir. Bugün itibariyle Birleşik Krallık sosyal güvenlik sistemi primli sistem, primsiz sistem ve sağlık hizmetleri olmak üzere üç ana koldan faaliyet göstermektedir. Primli ve primsiz sistem kapsamında yapılan ödemeler ve yardımlar yaşlılık, malullük, ölüm, hastalık, analık, iş kazası ve işsizlik riskleri bakımından şekillenmektedir. Aile yardımları ise tamamen primsiz rejim uygulaması ile gerçekleştirilmektedir. Zamanla kısmi özelleştirme hamlelerine muhatap olan sağlık hizmetleri ise genel olarak vergilerle finanse edilmekte ve bu kapsamda sağlanan hizmetler iki basamaklı olarak gerçekleştirilmektedir.