Orta Çağ Avrupası’nda şehirlerin doğuşu meselesi

Abstract

İktisat tarihinde, Orta Çağ'da Avrupa'da şehirlerin yeniden ortaya çıkışı tartışmasında, çeşitli argümanlar ileri sürülse de, üzerinde uzlaşılmış bir teori yoktur. Bu çalışmada Orta Çağ Avrupası'nda feodal dönemde şehirlerin ortaya çıkışı konusu iktisat tarihi perspektifinden ele alınmaktadır. H. Pirenne'in bu gelişmenin ticaretin canlanmasıyla şekillendiğine ilişkin görüşü genel olarak kabul edilmektedir. M. Dobb, Pirenne'in tezlerini genel olarak kabul etmiş ve bazı ikincil katkılarda bulunmuştur. Öte yandan şehirlerin ortaya çıkışı üzerine geliştirilen tezlerde dönemin şartlarında merkezi bir otoritenin olmaması nedeniyle yerel düzeyde devlet kurumlarını barındıran bir yerleşim biriminin bulunmadığı da dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda M. M. Postan, bağımsız ve bağlantısız feodal otoritelerin tüccarlara siyasi ve kurumsal (hukuki) ayrıcalıklar tanıyarak şehirlerin ortaya çıkmasını sağladığını ortaya koyarak "mesele”ye katkıda bulunmuştur. Son dönemde yapılan çalışmaların iklim üzerine güncel bulguları dikkate alındığında bu tartışma metinlerini iktisat tarihi perspektifinden klasik fakat eksik okumalar niteliğinde saymak gerekmektedir. Derleme türünde olan bu çalışmada, konu ile ilgili ikincil kaynakların incelenmesinin ardından bulgular teorik düzeyde değerlendirilmiş ve ulaşılan sonuçlar tartışılmıştır.