Sosyal Bilgiler dersinde öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğelerin (ipucu, öğrenci katılımı, pekiştirme, dönüt-düzeltme) kullanımı

Abstract

Sosyal Bilgiler, öğrenciye toplumsal kişilik kazandırarak iyi bir yurttaş yetiştirmeyi amaçlayan, ilköğretim düzeyine ve çocuğun küresel algılama özelliğine uygun duruma getirilmiş bir derstir. Bu derste çocuk, toplumsal sorunlarla karşı karşıya getirilmekte ve kendisinin toplumsal yaşamla kaynaşması sağlanmaktadır. Böylece, Sosyal Bilgiler dersi, çocuğun toplumsal kişiliğinin oluşmasında önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Öğrenme-öğretme sürecini planlamada öğretmenler, öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğeleri (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) derslerinde sıkça kullanma durumundadırlar. Öğretmenler, öğrenilecek davranışlarla ilgili ipuçlarını sunarak, öğrenciyi öğrenme işine katarak, öğrencinin olumlu davranışlarını pekiştirerek, öğrenciye gösterdiği davranışın doğruluğu konusunda bilgi vererek, eksik ve yanlışlarını tamamlayarak öğrenme-öğretme ortamında bu öğeleri etkilice işe koşmalıdırlar. Sosyal Bilgiler öğretiminde öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğelerin (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) kullanımını değerlendirmeye yönelik olan bu araştırma, tarama modeline göre desenlenmiştir. Araştırmaya, 2001-2002 öğretim yılında, Eskişehir il sınırları içinde yer alan İlköğretim II. basamak Sosyal Bilgiler dersi öğretmenlerinin tümü ile yedinci sınıf öğrencilerinden 750 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla ilgili literatür taramasının ardından, uzman görüş ve önerileri doğrultusunda "Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretim Hizmetinin Niteliğini Belirleyen Öğelerin (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) Kullanımı Öğretmen ve Öğrenci Anket Formu" (Ek-3 ve 4) geliştirilmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde, Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerin görüşleri sayı ve yüzdeler ile ifade edildikten soma öğretmen ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılmasında bağımsız t testinden yararlanılmıştır. Anket verilerinin frekans, yüzde, aritmetik ortalamaları ve t testi sonuçları SPSS paket programına göre yapılan istatistiksel çözümlemeleri sonunda, şu sonuçlara ulaşılmıştır: ·Öğretmenler, öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğelerden ipucu öğesinin her zaman, öğrenci katılımı öğesinin her zaman, pekiştireç öğesinin her zaman, dönüt-düzeltme öğesinin sık sık gerçekleştirildiği görüşündedirler. Öğrenciler ise, öğretmenlerinin ipucu öğesini sık sık, öğrenci katılımı öğesini sık sık, pekiştirme öğesini ara sıra, dönüt-düzeltme öğesini sık sık gerçekleştirdiği görüşündedirler. Bu sonuçlara göre, öğretmen ve öğrenci görüşleri arasında anlamlı farklılıkların ortaya çıktığı görülmektedir. ·Öğretmenler, öğretim hizmetinin niteliğini belirleyen öğeleri (İpucu, Öğrenci Katılımı, Pekiştirme, Dönüt-Düzeltme) yeterince kullanmama nedeni olarak, sınıfta başarı düzeyi düşük öğrenciler için ek önlem almaya olanak bulamadıklarını ve programdaki konuları yetiştirme kaygısı her zaman taşıdıklarını belirtmişlerdir.