Yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde kelime ağı oluşturma yönteminin etkililiği

Abstract

İnsan, bir arada yaşadığı bireylere, duygu, düşünce ve tasarımlarını anlatabilmek, onların anlattıklarını da anlamak amacıyla iletişim kurmak zorundadır. Okuduğunu ve dinlediğini tam ve doğru olarak anlayabilme ile duygu, düşünce, tasarım ve izlenimlerini belli bir amaca göre açık ve anlaşılır biçimde yazıyla ve sözle ifade edebilme becerilerini kazandırma, Türkçe dersinin en temel amaçlarıdır. Anadilini yeterince öğrenememiş bir öğrencinin, gerek okul yaşantısında, gerekse özel yaşantısındabaşarılı olma olasılığı düşüktür. Bu nedenle, bireyin başarısında temel etken olan anadili öğretiminin gerçekleştirildiği Türkçe dersi ve Türkçe öğretimi son derece önemlidir. Temel dil becerilerinden dinleme ve konuşma, bir ölçüde okul dışında da öğrenilebilir. Buna karşın, okuma ve yazma becerisi, ancak okullardaki öğretim etkinlikleri ile, kazanılabilir. Yazma etkinliği, birçok bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranışın birlikte eşgüdüm içinde yapılmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, yazma becerisi diğer dil becerilerine oranla daha yavaş gelişmekte, daha fazla zaman ve çaba gerektirmektedir. Bireylerin bildiklerini, duyduklarını ve öğrendiklerini ifade etmelerine olanak sağlayan, öğrencinin gerek okul yaşantısında gerekse okul sonrası yaşantısında önemli bir yer tutan yazılı anlatım becerilerinin ilköğretimden başlanarak geliştirilmesi, öğrenmenin etkililiğinin artırılmasının bir gereği olarak görülmektedir. Bu nedenle, yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde öğrenciyi merkeze alan yöntemlere gereksinim duyulmaktadır. Bu yöntemlerden biri de kelime ağı oluşturma yöntemidir. Bu araştırma, ilköğretim beşinci sınıf Türkçe dersinde, kelime ağı oluşturma yönteminin, öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin gelişimine etkisini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, gerçek deneme modellerinden "öntest-sontest kontrol gruplu model" kullanılmıştır. Araştırmaya ilişkin uygulama, 2003-2004 öğretim yılının ikinci döneminde, Eskişehir Merkez Kurtuluş ilköğretim Okulu 5/A ve 5/B öğrencileri üzerinde, beş hafta süre ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamına 5/A ve 5/B sınıftan belli özelliklerine göre denkleştirilmiş 22'şer öğrenci alınmıştır. Verilerin toplanması amacıyla, öğrencilerin yazılı anlatım becerilerini ölçmek üzere bir yazılı anlatım değerlendirme ölçeği geliştirilmiştir. Öğrencileri denkleştirmek için bir kişisel bilgiler anketi, kelime ağı oluşturma yönteminin öğretiminde ve uygulanmasında gözlemciler tarafından kullanılmak üzere birer gözlemci formu, Türkçe dersi yazılı anlatım çalışmalarının kelime ağı oluşturma yöntemine göre gerçekleştirilebilmesi için de ders planları ve materyalleri geliştirilmiştir.