Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri

Abstract

Bireyi toplumun bir parçası haline getirmek okul ve bireyin çevresindeki eğitim ortamlarının düzenlenmesiyle gerçekleşir. Birey kendisini toplumun parçası hissettiği oranda, yaşam amacını da bulabilir. Toplumun bir parçası haline getirmek düşüncesindeki amaç, bireyin toplumsallaşmasıdır. Bireyin toplumsallaşması, eğitim ortamlarında bireye sorumluluk vererek gerçekleştirilebilir.Bu araştırmada, Sosyal Bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Bu araştırma, 2007-2008 öğretim yılında, Ankara ili Keçiören ilçe merkezindeki Milli Eğitim Bakanlığına bağlı 13 ilköğretim okulunda, 20 Sosyal Bilgiler öğretmeni ile yürütülmüştür. Öğretmen görüşlerini içeren veriler, yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Veriler öncelikle yazılı metinlere dönüştürülmüş, daha sonra kodlar, temalar ve gruplar oluşturularak bir kodlama anahtarı oluşturulmuştur .Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin hemen hepsi sorumluluk değerinin ilk önce ailede verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Toplumda karşılaşılan sorunlarının kaynağım, ailede verilmeyen ya da eksik verilen sorumluluk duygusu olarak değerlendirmişlerdir.Çalışmada, okulda verilen sorumluluk değeri eğitiminin öğretmenlerce önemli görüldüğü saptanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin Sosyal Bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasında ödevi hem değerlendirme hem de etkinlik aracı olarak kullandıkları belirlenmiştir. Ek olarak, öğretmenlerin büyük bir kısmı, öğrenci gözlemlerini en önemli değerlendirme aracı olarak kullandıklarını belirtmiştir. Öğretmenlerin alternatif değerlendirme yöntemlerini bildikleri ancak ya fazla zaman aldığı ya da iş yükü getirmesinden dolayı geleneksel değerlendirme yollarını uygulamayı tercih ettikleri ortaya çıkmıştır.Bunun yanında, öğretmenlerin Sosyal Bilgiler dersinde sorumluluk değeri kazandırırken bir takım sorunlarla karşılaştıkları belirlenmiştir. Ailelerin çocuklarına yeterli düzeyde sorumluluk eğitimi vermemeleri, okulda kazanılan davranışların ailede ve çevrede tekrar edilmemesi ve ders saatinin yeterli olmaması, öğretmenlerin ifade ettikleri sorunlar arasında sıralanabilir.Araştırmanın bulgularına göre yapılan öneriler arasında, ailelerin eğitime bakış açılarının bilinmesinin değerler eğitiminde önemli olması nedeniyle, aileler ile iletişimin arttırılması, Sosyal Bilgiler dersinde değer eğitiminde kullanılabilecek etkinlik sayısının arttırılması ve ders saatinin yeniden gözden geçirilip arttırılması gerektiği yer almıştır. Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilere sorumluluk kazandırılabilmesi için, yapmış oldukları davranışların sonucunu yaşayabilecekleri fırsatlar yaratılmalı ve edindikleri değerleri gerçek yaşamda kullanmalarına zemin hazırlanmalıdır.