İlköğretimde okul-aile-iletişim etkinlikleri : öğretmen ve veli görüşleri

Abstract

Eğitim, bireyin doğumuyla birlikte ailede başlayan ve yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Bireyin içinde yaşadığı topluma uyum sağlayabilmesi için gerekli olan toplumsal ve ahlaki değerlerin aktarımı ailede başlar ve aile çocuğu besleyip büyütmenin, barınak sağlamanın ve korumanın yanı sıra toplumsallaştırma görevini de üstlenir. Ancak bilim ve teknolojideki gelişmeler, zamanla ailede verilen eğitimin yetersiz kalmasına neden olmuş, toplumlar sosyal olarak kendilerini geliştirmegereksinimi duymuş ve bunun sonucunda bireyin eğitiminden sorumlu bir kurum olarak okullar otaya çıkmıştır. Günümüzde bireyin eğitimi büyük ölçüde eğitim kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir. Buna karşın ailenin çocuğun eğitimi ile ilgili işlevini tamamen okula devrettiği de söylenemez. Aksine bu durum ailenin de yeni sorumluluklar üstlenmesine neden olmuştur. Başka bir deyişle hem aile hem de okul çocuğun eğitiminde sorumlu kurumlardır. Bu nedenle okul ile ailenin iş birliği kaçınılmazdır. Aileleri çocuğun eğitim sürecinde sorumlu kılmak, okul aile iş birliğini sağlamak da aile katılımıyla gerçekleşmektedir. Okulun amaçlarına ulaşabilmesi ve öğrencilerin davranışlarını olumlu şekilde geliştirebilmesi için eğitim sürecinin her aşamasında aile katılımı gereklidir. Aile katılımı etkinlikleri; ailenin programa katılımı, aile eğitim etkinlikleri, ev ziyaretleri, evde yapılacak etkinlikler, ailenin yönetim ve karar verme süreçlerine katılımı ve aile iletişim etkinlikleri olmak üzere değişik biçimlerde gerçekleşebilmektedir. Aile iletişim etkinlikleri, okul ile ev arasında tutarlılık sağlanması, ortak amaçların oluşturulması, karşılıklı bilinçli çabaların sürdürülmesinde önemli bir koşuldur. Aileler için destekleyici bir ortamın oluşturulmasında, ailelerin okulda ve sınıfta yapılanlar hakkında bilgilendirilmesinde, ailenin ya da öğretmenin gerektiğinde çocukla ilgili olarak birbirlerini bilgilendirmelerinde, okul politikalarının ve programlarının ailelere tanıtılmasında aile ile iletişim etkinlikleri önemlidir. İlköğretimde okul ile ailenin aile katılımı kavramından ne anladıklarının, okul-aile iletişiminde hangi yolları nasıl kullandıklarının, ne gibi sorunlarla karşılaştıklarının bilinmesi daha sağlıklı bir okul-aile iletişimi ve dolayısıyla aile katılımı sağlama açısından önemlidir. Bu amaçla bu araştırmada ilköğretimde aile katılım etkinliklerinden biri olan okul-aile iletişim etkinliklerinin veli ve öğretmen görüşlerine dayalı olarak belirlenmesine çalışılmıştır. Bu araştırma, tarama modelinde nitel yöntemle gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında görüşme tekniğinden yararlanılmış, Manisa ili Soma ilçesinde farklı sosyo ekonomik düzeydeki okullarda görev yapan 11 öğretmenle ve çocukları bu okullara devam eden 31 veli ile görüşülmüştür. Araştırma verileri betimsel analizle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarından elde edilen bulgulara göre öğretmenler aile katılımını; çocuğun eğitiminde veli desteği, ailenin öğretmene ve çocuğa yardımcı olması, çocukla ilgili bilgi paylaşımı, ailenin çocuğuyla her konuda yeterince ilgilenmesi, ailenin okulda öğrenilenleri evde desteklemesi olarak tanımlamıştır. Aileler ise aile katılımını; çocukla bire bir ilgilenmek, öğretmen ve aile ilişkisi, çocuğa yardımcı olmak için yapılan çalışmalar, öğretmene yardımcı olmak, velinin bire bir çocuğunun eğitimi içinde varolması olarak tanımlamışlardır. Aile iletişimini ise öğretmenler; eğitim öğretimle ilgili sorunların öğretmen-veli iş birliği ile çözülmesi, velinin sürekli okulla diyalog halinde olması, ailenin çocuğuyla ilgilenmesi, çocukla ilgili bilgi paylaşımı olarak tanımlamışlardır. Aileler ise; çocuklarla ilgili iletişim kurmak, öğretmenle yakın olmak, her türlü konuda diyalog, okulla ile arsında sürekli ilişki, çocukla ilgili karşılıklı bilgi alış verişi, bire bir öğretmen-veli görüşmesi biçiminde tanımlamışlardır. Öğretmenler ve aileler okullarında okul-aile iletişimini sağlamak için velilerin katılabileceği etkinliklerin, veli toplantılarının ve bire bir özel görüşmelerin yapıldığını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin genellikle ailelerle iletişim kurmada toplantı düzenleme, yüz yüze görüşme, telefonla görüşme, eve not gönderme ve ev ziyareti yapma yollarını kullandıkları görülmüştür. Öğretmenlerin ailelerle iletişim kurma nedenleri genellikle çocukların olumsuz davranışları, başarı durumu, sorunları, çocuğun dersle ilgili ihtiyaçları ve çocukları evde nasıl destekleyebilecekleri konusunda bilgilendirmedir. Ailelerin ise daha çok çocuğun derslerdeki durumu, çocukla ilgili özel problemler, çocuğun davranışları, arkadaşlarıyla ilişkileri, çocuğun nasıl yönlendirilebileceği, ilgi alanları ile ilgili iletişim kurdukları ortaya çıkmıştır. Öğretmenler ve veliler, okul-aile iletişiminin çocuğun başarısının ve özgüveninin artışına, yanlış davranışların düzelmesine katkısı olduğu ve çocuğun başıboşluk duygusu yaşamamasını sağladığı konularında hemfikirdirler. Okul-aile iletişiminde öğretmenler genellikle velilerin korumacı tavrının, ilgisiz ve duyarsız olmalarının, toplantılara katılmamalarının, zamansız görüşme taleplerinin ve başarıya odaklı olmalarının sorun yarattığını düşünürken aileler bir sorun yaşamadıklarını belirtmektedirler. Öğretmenlere ve aileleregöre iletişimde yaşanan sorunlar ailenin bilinçlenmesi, tarafların karşılıklı saygı ve hoşgörü çerçevesinde iletişim kurması, sorunların paylaşılmasıyla aşılabilecektir.