İkon sanatından çağdaş resme ışık

Abstract

Işık, görsel algının gerçekleşmesini sağlayan fiziksel bir olgudur. Öyle ki, bilgi ve birikimlerimizin büyük çoğunluğunu ışık yoluyla elde ederiz. Işığın yoğunluğu da görsel algının şiddetini, kalıcılığını belirler. Işığın konu ve biçimle ilişkisinin irdelenmesi ikon sanatından günümüz resim sanatına dek geçen değişik dönem ve evrelerde farklı farklı olmuştur. Devlet ve toplum yapısının insan yaşantısının ve geleneklerin sanat eserinde önemli payı olduğu yadsınamaz iken sanatçıya, eserinin çağına ve çağının düşüncelerine uymasını gerektirecek araştırmayı yapmak ve senteze gitmek görevi yüklenmektedir. Dinsel konulu resimlerde kutsallığın simgesi olarak kullanılan ışık, fonun altın yaldızla boyanması ile kendini gösterir. İkonlar başlangıçta tapınma aracı olarak ışığa yer verirken 7.-8. yüzyılda yapılmış Bizans İkonları belli bir resim kuralına dayanmayan, bir arayışın ürünü olan ikonlardır. 10.12. yüzyıllar arasında yapılanlar ise Bizans resim sanatının olgun dönemini simgeler. Geleneklerine ve kendi katı kurallarına sıkı sıkıya bağlı olan Bizans İkonlarının Rönesans hareketi döneminden ve onu izleyen yüzyıllardan etkilendiği görülür. Ortaçağ dünya görüş ve düşüncelerine göre; sanatın amacı, insan ruhunu arındırmak, öte-dünya ile arasında ilişki kurmaktır. İtalya'dan gelen ilk tepki sonucu, yeni bir dünya görüşü olan Rönesans oluşur. Rönesans anlayışına göre sanatın amacı dünyayı tanımaktır. Rönesanas, doğa ve mekanın plastik gerçeklik kazanmasını, batı resmininin temelini oluştururken modern resmin de başlangıcı olarak kabul edilebilir. Resimde ışık unsurunun ortaya çıkması önemli bir yeniliktir. 15 yüzyılda sanatçılar resmin yüzeyini evrensel ışığa göre biçimlendirirler. Pierro della Francesca tarafından ilk kez kullanılan ışıksal eleman resmin düzenlenmesinde denge unsurudur. Rönesans'tan beri renk, hep konu ve ışığın egemenliğinde olmuş, biçimle birbirlerini tamamlamışlardır. Barok döneminde tek bir kaynaktan gelen ışık, resme yeni bir anlayış getirir. 19. yüzyılın sonlarından başlayarak yoğunluk kazanan bilimsel çalışmaların sanatçıları etkilemesiyle modern sanat akımları ortaya çıkar. İzlenimcilik bu akımların ilkidir. Nesneleri göze ilk göründükleri gibi gösteren izlenimcilerin geleneksel ustalarla amaçlarda değil, resmin araçları konusunda birbirlerine aykırılıkları söz konusuydu. İzlenimciler fırça tuşlarıyla ışığı.