Üstün zekalı öğrencilerin balış açısıyla üstün zeka etiketinin öğrencilerin çeşitli algıları üzerindeki etkileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, üstün zekâ etiketinin üstün zekâlı olarak tanılanan öğrencilerin kendilerine ve ebeveynlerinin ve arkadaşlarının tutumlarına ilişkin algıları üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Etiketleme kuramı, etiketlemeden sonra hem bireylerin davranışlarının hem de çevrenin onlara karşı tutumlarının değiştiğini savunan sosyal bir kuramdır. Üstün zekâ ile ilgili alanyazında etiketlemenin, olumlu ve olumsuz etkileri olduğu belirtilmektedir. Ancak araştırmalarda elde edilen bulgular çeşitli nedenlerden dolayı kesin yargılara götürememektedir. Bu araştırma, Anadolu Üniversitesi bünyesinde yürütülen Üstün Yetenekliler Eğitim Programları'na (ÜYEP) başvuran öğrenciler ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya, 2011 yılında ÜYEP'e baGvuran 415 öğrenci ve bu öğrenciler arasından üstün zekâlı olarak tanılanan 26 altıncı sınıf öğrencisi katılmıştır. Araştırmada, Üstün Zekâ Etiket Etkileri Ölçeği (ÜZETÖ) kullanılmıştır. Ölçek, olumlu ve olumsuz algıları içeren 24 maddeden oluşmuştur. Ölçek, programa başvura n 415 öğrenciye başvuru aşamasında, üstün zekâlı olarak tanılanan 26 öğrenciye ise programa başladıktan 8 hafta sonra sontest olarak tekrar uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde ölçek bazında ilişkisiz örneklem için t-testi ve ilişkili örneklem için t- testi, maddeler bazında ise Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları toplam test ve alt ölçek bazında, üstün zekâ etiketinin öğrencilerin kendilerine yönelik algılarında, ebeveynlerinin kendilerine karşı tutumlarına yönelik algılarında ve arkadaşlarının kendilerine karşı tutumlarına ilişkin algılarında önemli bir değişikliğe neden olmadığını ortaya koymuştur. Madde bazında analiz sonuçlarında ise 'Arkadaşlarım arasında kendimi yalnız hissediyorum', 'Ailem beni başka çocuklarla çok fazla kıyaslıyor' ve 'Arkadaşlarım zayıf yönlerim ile alay ediyorlar' maddelerinin öntest ve sontest karşılaştırmalarında anlamlı bir artış olduğu görülmektedir. Ayrıca üstün zekâlı olarak tanılanan öğrencilerin, arkadaşlarının tutumlarına ilişkin algılarında normal öğrencilere göre daha olumsuz algıya sahip oldukları saptanmıştır. Çalışmanın sonuç kısmında araştırma sonuçları ve bu sonuçlara etki edebilecek etmenler tartışılmıştır.