Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Değerlendirmeleri Öğrenci Formunun (ÜYEP-DÖF) revize edilmesi ve psikometrik özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada Üstün Yetenekliler Eğitim Programları Değerlendirmeleri Öğrenci Formu (ÜYEP-DÖF) revize edilmiş ve ölçeğin psikometrik özellikleri araştırılmıştır. Türkiye genelinde BİLSEM'lerdeki öğrenci yoğunluğu dikkate alınarak 7 farklı şehirden 9 farklı BİLSEM araştırma grubuna dâhil edilmiştir. Bu merkezlerde 6, 7 ve 8. sınıf düzeyindeki 319 katılımcıdan elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Araştırmada revize edilen ÜYEP-DÖF; Üstün Yetenekliler Eğitim Programları'nda (ÜYEP) kullanılan bir ölçektir. ÜYEP'e devam eden 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin program hakkındaki görüşlerini ve memnuniyet düzeylerini belirlemek amacıyla kullanılmaktadır (Sak, 2011a, 2013). Ölçeğin revize edilmesinde; Amerika Birleşik Devletleri Üstün Yetenekli Çocuklar Ulusal Birliği (NAGC, 2010) tarafından geliştirilen üstün yetenekli öğrencilerin eğitim programı standartları, Maker Modeli'nin program boyutlarındaki farklılaştırmaları ve VanTassel-Baska'nın Entegre Müfredat Modeli'nden yararlanılmıştır. Bu modeller ve standartlarla birlikte 5 boyut altında toplanan ölçek için 58 madde belirlenmiştir. Uzman görüşleri ve pilot uygulamalar doğrultusunda ölçeğe "amaçlar" boyutu eklenmiştir. Boyutlar; amaçlar, içerik, süreç, ürün/değerlendirme, öğrenme ortamı, öğretmen biçiminde düzenlenmiştir. Yapı geçerliği çalışması kapsamında, açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Faktör belirleme yöntemi olarak temel bileşenler analizi (PCA-Principal components analysis) kullanılmıştır. Önce, ölçek maddelerinin iç tutarlığı incelenmiş ve Cronbach Alpha değeri 0,96 olarak hesaplanmıştır. Faktör analizi sonuçlarına göre altı maddenin çıkarılmasından sonra ise iç tutarlılık katsayısı 0,97 olarak bulunmuştur. 55 madde ile yapılan analiz sonucunda, öz değeri 1'in üzerinde olan 13 bileşen (faktör) olduğu görülmüştür. Bu bileşenlerin toplam varyansa katkısı % 63,519 olarak hesaplanmıştır. Ancak birinci faktörün tek başına varyansa %33,364 oranında katkı sağladığı görülmüştür. Bunun yanı sıra maddelerin büyük bölümünün ilk faktör altında kabul edilebilir yüklere sahip olmaları, ölçeğin yapısını tek faktöre zorlamıştır. Alanyazın doğrultusunda örneklem büyüklüğü de dikkate alınarak, birinci faktör üzerindeki faktör yükleri 0,40'ın altında olan maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Toplam madde sayısı 55 olarak uygulanan form, analiz sonrasında 49 maddeye indirilmiştir. Maddeler ölçekten çıkarıldıktan sonra yeniden temel bileşenler analizi gerçekleştirilmiş ve maddeler tek faktör altında toplanmıştır. Tek faktör 17,945'lik bir öz değere sahip olup toplam varyansın %36,622'sini açıklamıştır. ÜYEP-DÖF'ün iç tutarlılık değeri mükemmel düzeyde bulunmuştur. Ancak faktör analizi, başlangıçta önerilen kuramsal yapıyı desteklememiştir. Faktör yüklerinin ölçeği tek faktörlü bir yapıya zorladığı görülmüştür. Analizler sonucunda ölçekte beklenen 6 boyutlu bir yapı yerine tek boyutlu bir yapıyla karşılaşılması, araştırma için hedeflenmeyen bir sonuç olmuştur. Belirlenen maddelerin ölçekten çıkarılmasıyla 49 maddeden oluşan bütüncül bir ölçek elde edilmiştir. Elde edilen ölçek için; herhangi bir sayıda boyutlandırmaya zorlanamayan, tek başlık altında toplanabilen ve üstün yetenekli öğrencilere yönelik eğitim programının öğrenci tarafından değerlendirilmesi amacıyla kullanılabilecek bir yapıda olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.