Çeviribilim kuramları ışığında yazın çevirisi ve eğitimi

Abstract

Gelişen dünyamızda çeviri etkinliği başlı başına bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaca koşut olarak çeviri alanındaki araştırmalar hızlanmış, bilimsel temellere ulaşmıştır. Çevirinin, ''doğal diller arasında yazı ve metin bağlantılı, belirli eşdeğerlik şartını yerine getirme işlemi'' olarak belirlenen tanımı, bu olgunun kuram ve temel sorunlarının uygulama ağırlıklı olduğunu göstermektedir. Her dilin içerik ve biçim düzenleri kendine özgü olduğundan, çeviri işlemi sırasında belli bir bilgi yitimi olacaktır. Bu bilgi yitimini en az ölçüye indirme yollarının bulunabilmesi, çeviri işleminin temel sorununu oluşturmakla beraber çeviri kuramların içeriğini de oluşturur. Birinci bölümde çevirinin tanımının yanı sıra söz konusu edilen bu kuramlara giriş niteliği taşıyan genel bir altyapı oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu anlamda, dil olgusu, toplumların aynası niteliğini taşıdığından, iki toplum arasındaki olguların algılanma ve yorumlanma biçimleri birbirinden farklıdır. Bu farklılığın başladığı noktada çevirilebilirlik sorunu ortaya çıkmaktadır. Çevirilebilirlik sorunu iki boyutta incelenmiştir. - Dil felsefesi açısından kuramsal boyut - Dilsel-Stilistik boyutu İkinci bölümde yazın çevirisinin temel sorunları ve kuramları, yazın metninin özel dil kullanımı, içeriği ve biçemi çerçevesinde incelenmiştir. Kendine özgü türsellik gösteren, belli bir yaratıcılığın ve kültürün ürünü olan yazın metninin çevirisinde karşılaşılan sorunların çözümünde, genel dilbilim çevirisinde geliştirilen çeviri kuramları yetersiz kalmaktadır. Yorumbilgisi ve yazın kuramı çerçevesinde ele alınması gereken yazın çevirisinin temel sorunları dört bölümde odaklaşmaktadır. - İçerik ve biçem, - Çevrilebilirliğin sınırları, - ''Yabancılaştırma'' ya da ''uyarlama'', - Anlam sadakati ya da biçem sadakati. Bu sorunlarla karşı karşıya olan yazın çevirmeni hem özgün metnin yazarına hem de amaç metnin okuruna karşı sorumludur. Çevirmenin amacı, yazarın biçemini koruyarak, kaynak metnin okurundaki