Batı Anadolu'da yayılış gösteren endemik Centaurea Nivea ve Centaurea Wiedemanniana türleri üzerine morfolojik, anatomik ve ekolojik araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada, Centaurea L. cinsine ait iki endemik tür olan Centaurea nivea ve C. wiedemanniana'nın morfolojik, anatomik ve ekolojik özellikleri incelenmiştir. Her bir lokaliteden toplanan örneklerin morfolojik yapıları incelenmiş ve ölçümleri yapılmıştır. Türlerin anatomik özellikleri kök, gövde ve yapraktan alınan kesitlerle belirlenmiştir. Çalışılan türlerin anatomik yapı olarak Centaurea cinsine ait diğer türlerden belirgin bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Türlerin kromozom sayıları kök ucu ezme preparatı yöntemiyle belirlenmiştir. Ekolojik çalışmalar kapsamında örnek toplanan lokalitelere ait iklim özellikleri incelenmiş, anakaya ve toprak analizleri yapılmıştır. Ayrıca bitkilerin kök, gövde ve yapraklarındaki beslenme elementleri analiz edilmiş, tohum çimlenme özellikleri ortaya konulmuş ve doğal yayılış alanlarında birlikte bulundukları türler belirlenmiştir. Türlerin uçucu yağ miktarları volumetrik metodla belirlenerek, her iki türün de eser miktarda uçucu yağ içerdiği bulunmuştur.Türlerin antimikrobiyal etkileri disk difüzyon yöntemiyle 12 farklı mikroorganizma suşu üzerinde test edilmiştir. Ekstrelerin bazı bakteri suşları üzerinde etkili olduğu fakat bu etkilerin pozitif kontrol olarak kullanılan kloramfenikol ve amfisilin kadar güçlü olmadığı görülmüştür. Türkiye Bitkileri Kırmızı kitabında C. nivea "çok tehlikede", C.wiedemanniana ise "zarar görebilir" kategoride yer almaktadır. Bu türlerin populasyon içi ve populasyonlar arası genetik çeşitlilik seviyeleri RAPD-PCR yöntemi ile çalışılmıştır. Centaurea nivea ve C. wiedemanniana için hem populasyon içi hem populasyonlar arası yüksek genetik çeşitlilik gözlenmiştir. Bu iki tür için koruma stratejileri önerilmiştir.