Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı Ve Doğu Anadolu’daki Yeri Üzerine

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesinde geleneksel Erzurum evlerinde anıtsal tandırevi mimarisinin vazgeçilmez bir unsuru olan tandır, tarih öncesinden günümüze pişirme ve ısınma amaçlı kullanılan basit bir düzenektir. Kent mimarisinde yerini modern fırın ve ısınma araçlarına bırakan tandır kırsal alanda farklı tip ve konumlarda kullanılmaya devam etmektedir. Erzurum ilinde ve Doğu Anadolu Bölgesinin genelinde hüküm süren iklim şartları, bölgesel faktörler, ekonomik koşullar ve gelenekler tandır kültürünün yaşatılmasında en önemli faktörlerdir.

Erzurum ve çevresinde geçmişte bir meslek olan tandırcılık günümüzde genellikle kadın ustalar tarafından köylerde geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Sayıları çok az olan tandır ustalarının geleneksel yöntemle yaptıkları tandırların yerini ise artık atölyelerde seri üretilen tandırlar almıştır.

Tandir, which is a common element of monumental ‘tandirevi’ architecture in traditional houses of Erzurum in Eastern Anatolia, is a simple mechanism used to cook meal and heat from the pre-historic period to today. Tandir, which has left its place to modern ovens and heating devices in urban architecture, continues to be used in different situations and types in the countryside.

The most important factors leading to the continuity of the tandir culture are the climate, which is effective all over Eastern Anatolia, regional ones, economic situations and also customs.

Tandircilik, which was an occupation in Erzurum and its surrounding in the past, usually is a profession carried out by women masters through traditional methods in villages. Tandirs which are made through using traditional methods by tandir masters, whose number is few, have been replaced by machine-made ones.