Anadili Türkçe olan akıcı tip afazili bireylerin adlandırma ve tekrarlama etkinliklerinde parafazi kullanımlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı anadili Türkçe olan akıcı tip afazili bireylerin adlandırma ve tekrarlama etkinliklerinde parafazi kullanımlarının degerlendirilmesidir. Araştırma durum saptamaya yönelik olarak ve betimsel yönteme göre desenlenmiştir. Çalışma grubunu İstanbul Çapa Tıp Fakültesi Davranış Nörolojisi ve Hareket Bozuklukları Bölümü, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Bölümü ve Eskişehir Osmangazi Tıp Fakültesi'nin Nöroloji Servisi'ne başvuran, beyin krizine baglı olarak akıcı afazi tanısı alan, daha önce konuşmaya yönelik bir terapi almamış, ana dili Türkçe olan, kriz sonrası erken evre içinde olan ve birinci dereceden görsel veya işitsel duyu kaybına sahip olmayan 8 vaka oluşturmuştur. Araştırmada Anadolu Üniversitesi Dilkom Ögretim Üyesi Yard.Doç.Dr. İlknur Maviş tarafından geliştirilen "Afazili Vakada Dil ve Konuşma Degerlendirme Aracı" Pilot Çalışması'nın (2003) "tekrarlama ve resme bakarak adlandırma" alt testleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler betimsel istatistik yöntemleri ile değerlendirilerek yorumlanmış, tablo ve grafikler aracılığıyla gösterilmiştir. Araştırmanın birinci amacı olarak akıcı afazili bireylerin resme bakarak adlandırma ve tekrarlama etkinliğindeki performanslarına bakılmıştır. İkinci olarak adlandırma ve tekrarlamadaki parafazi üretimlerinin tiplerine göre dağılımları incelenmiştir. Ayrıca vakalara göre parafazi kullanımlarının nasıl yoğunlaştığına ve son olarak formal, mikst ve fonemik tipte parafazi bulgularında hataların ne şekilde yapıldığına bakılmıştır. Anadili Türkçe olan akıcı afazili bireylerin resme bakarak adlandırma ve tekrarlama etkinliğindeki performanslarının düşük olduğu bulunmuştur. Transkortikal duyusal afazi tipinde görülen tekrarın korunma özelliğine uygun düşen bir bulguya rastlanmamıştır. Adlandırma etkinliginde parafazi dışında gözlenen hata lafı dolaştırma hatası olurken tekrarlama etkinliginde yer alan sözcük öbeklerinin tekrarında parafazinin dışında göze çarpan diger hata eksiltme hatası olmuştur. Adlandırmada ortaya çıkan parafazi hatalarının ağırlıklı olarak neolojistik, tekrarlamada ise fonemik kullanımlara yoğunlaştığı, her iki hata tipinin subleksikal hata türüne ait olduğu ve bu bilgilerin araştırmaya katılan vakaların Wernike ve kondüksiyon tipi afazili bireyler oldugunu doğruladığı belirlenmiştir. En az gözlemlenen hata tipi ise mikst tip parafazi olmuştur. Anadili Türkçe olan akıcı tip afazili bireylerin ürettigi parafazilerde hata yerlerinin daha çok sözcük sonuna dogru olduğu belirlenmiştir.